ازآنجاکه گزارش شاخص بهای تولیدکننده یک شاخص پیش‌نگر برای تورم مصرف محسوب می‌شود، انتشار دیرهنگام آن باعث می‌شود که عملا اعتبار آن منقضی‌شده باشد؛ چراکه هم‌اکنون آمار تورم مصرف‌کننده مرداد در دسترس است. باوجوداین، آمارها نشان می‌دهد در فصل بهار تغییرات فصلی شاخص بهای تولیدکننده افزایشی بوده، هرچند از سطح تورم نقطه به نقطه در فصل نخست سال کاسته شده است.
مرکز آمار ایران در گزارشی، شاخص بهای تولیدکننده فصل بهار را منتشر کرد. پیش از این تورم تولیدکننده بخش خدمات، برق و معدن منتشر شده بود و «دنیای‌اقتصاد» در گزارشی تحت عنوان «سیگنال افزایشی از تورم پیش‌نگر» به بررسی این آمارها پرداخت. تازه‌ترین گزارش مرکز آمار این داده‌ها را به‌طور کلی و شامل همه بخش‌ها منتشر کرده است.

بر این اساس درحالی‌که تورم فصلی تولیدکننده در بهار نسبت به زمستان افزایش یافته و از ۹/ ۹درصد به ۴/ ۱۲ رصد رسیده است، تورم نقطه به نقطه فصل بهار با اندکی کاهش مواجه شده و از سطح ۸/ ۴۶درصد در زمستان به ۴/ ۴۲درصد در بهار کاهش یافته است. جزئیات آمارها حاکی از آن است که مرغداری صنعتی با ۵/ ۳۲درصد، تولید، انتقال و توزیع برق با ۸/ ۳۱درصد و چاپ‌ و تکثیر رسانه‌های ضبط‌شده با ۸/ ۲۵درصد بیشترین افزایش قیمت را در بهار۱۴۰۲ تجربه کردند. با توجه به افت تورم نقطه به نقطه و رشد تورم ماهانه می‌توان گفت که در بهار۱۴۰۲ تورم پیش‌نگر سیگنال متناقضی را به تولیدکنندگان مخابره کرده است. از سوی دیگر انتشار دیرهنگام آمار تورم تولیدکننده موجب شده تا انتشار این داده‌ها بلاموضوع شود وکارکرد خود در اقتصاد را از دست بدهد؛ زیرا ماهیت تورم تولیدکننده پیش‌نگر بودن آن است و هنگامی که تورم تولیدکننده بهار در شهریور منتشر شود، دیگر نمی‌تواند «پیش‌نگر» باشد و در برآورد تورم ماه‌های آتی به تولید‌کنندگان کمک کند.

تصویر تورم تولیدکننده به‌روز شد
مرکز آمار ایران در گزارشی آمار مربوط به شاخص بهای مصرف‌کننده فصل بهار را منتشر کرد. پیش‌تر مرکز آمار گزارش شاخص‌ بهای تولیدکننده در بخش‌های مختلف تولیدی را منتشر ساخته بود. بر این اساس شاخص بهای مصرف‌کننده در بهار۱۴۰۲ نسبت به فصل قبل با افزایش ۴/ ۱۲درصدی مواجه شد که نسبت به تورم فصلی ۹/ ۹درصدی زمستان گذشته ۵/ ۲واحد درصد افزایش داشته است؛ اما سطح تورم نقطه به نقطه نسبت به زمستان۱۴۰۱ کاهش یافت و از ۸/ ۴۶درصد به ۴/ ۴۲درصد رسید. در این فصل بیشترین تورم فصلی با ۸/ ۳۱درصد مربوط به گروه «تولید، انتقال و توزیع برق» و کمترین تورم فصلی با ۳/ ۹درصد مربوط به گروه «صنعت» است. در این فصل بیشترین تورم نقطه به نقطه با ۹/ ۶۱درصد مربوط به گروه «خدمات» و کمترین تورم نقطه به نقطه با ۶/ ۲۵درصد مربوط به گروه «صنعت» است.

شاخص‌ بهای تولیدکننده یا شاخص
(PPI (Producer Price Index مانند شاخص بهای مصرف‌کننده (CPI) از جمله شاخص‌های قیمتی است که در بررسی روند سطح قیمت‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. شاخص بهای تولیدکننده یکی از معیارهایی است که برای سنجش عملکرد اقتصادی، از سطح عمومی قیمت‌ها محاسبه و منتشر می‌شود. این شاخص تاثیر قابل‌توجهی بر تصمیم‌گیری صاحبان صنایع، سرمایه‌گذاران و حتی سیاستمداران خواهد داشت. هدف از محاسبه شاخص بهای تولیدکننده، اندازه‌گیری تغییرات قیمت‌هایی است که تولیدکنندگان در ازای فروش کالاها و خدمات خود دریافت می‌کنند. به عبارت دیگر می‌توان عنوان کرد که این شاخص، قیمت کالاها در کارخانه و مبدأ تولید را در نظر می‌گیرد.
این شاخص به‌صورت یک شاخص وزنی از قیمت عمده‌فروشی کالاها یا قیمت‌های تولیدکننده محاسبه می‌شود؛ به همین دلیل برخی شاخص بهای تولیدکننده را شاخصی می‌دانند که روندهای قیمتی در بازارهای عمده‌فروشی، صنایع تولیدی و بازار کالاها را منعکس می‌کند. در ادبیات نظری اقتصاد، از این شاخص به‌عنوان یک شاخص پیش‌‌‌نگر یاد می‌شود. در واقع انتظار بر این است که تغییرات شاخص تولید‌‌‌کننده با یک وقفه زمانی در شاخص مصرف‌کننده نیز منعکس شود. از طرف دیگر شاخص تولید‌‌‌کننده می‌تواند نشان دهد که تولید‌‌‌کننده در بخش‌های مختلف اقتصاد کشور چه دیدی نسبت به تغییرات قیمت دارد.

آمار تورم منقضی‌شده
مهم‌ترین کارکرد و هدفی که از انتشار آمار تورم تولیدکننده پیگیری می‌شود، ارائه امکان پیش‌بینی تورم ماه‌های آتی است. این کارکرد زمانی که تورم فصل بهار ۲۰روز مانده به پایان تابستان منتشر می‌شود، تماما بی‌معنا خواهد شد و کارکرد خود را از دست می‌دهد. در واقع ارائه دیرهنگام تورم تولیدکننده بهار، آن هم زمانی که تورم مصرف کننده مردادماه منتشر شده است، موضوعیتی ندارد و نمی‌تواند همان اهدافی را محقق کند که در جهان از انتشار تورم تولید‌کننده دنبال می‌شود. به عبارت دیگر انتشار دیرهنگام تورم تولیدکننده موجب منقضی شدن این داده‌ها می‌شود. این در حالی است که در سال‌های قبل بانک مرکزی به‌صورت ماهانه داده‌های مربوط تورم تولیدکننده را به‌صورت ماهانه منتشر می‌کرد که این روند پس از مدتی متوقف شد.

جزئیات تورم بهار
در بخش تورم فصلی بهار ۱۴۰۲، شاخص کل تورم تولیدکننده با افت ۵/ ۲واحد درصدی مواجه شد و از ۹/ ۹درصد در زمستان۱۴۰۱ به ۴/ ۱۲درصد در بهار۱۴۰۲ رسید. این متغیر دربخش خدمات افزایش قابل‌توجهی را تجربه کرد و از سطح ۵/ ۳درصدی در زمستان۱۴۰۱ به ۹/ ۱۱درصد در بهار۱۴۰۲ رسید که رشد ۴/ ۸واحد درصدی را نشان می‌دهد. رشد تورم فصلی در بخش خدمات نیز قابل توجه بود. بر این اساس تورم تولید‌کننده بخش خدمات در زمستان ۹/ ۸درصد ثبت شده بود؛ اما این عدد در بهار سال جاری به ۷/ ۱۵درصد رسید که افزایش ۸/ ۶ واحد درصدی را نشان می‌دهد. با این حال بیشترین افزایش در تورم تولیدکننده فصلی را بخش تولید برق تجربه کرد. درحالی‌که تورم فصلی تولیدکننده بخش تولید برق در زمستان۱۴۰۱ منفی ۹/ ۱درصد ثبت شده بود، این عدد در بهار سال۱۴۰۲ به ۸/ ۳۱درصد رسید.

این جهش بیش از ۳۳واحد درصدی در بخش برق موجب شد تا این بخش بالاترین تورم تولیدکننده در بهار را به ثبت برساند. در عوض در بخش صنعت و در بخش معدن شاهد کاهش تورم تولید‌کننده فصلی بوده‌ایم. بر این اساس در بخش صنعت تورم تولیدکننده فصلی از سطح ۸/ ۱۲درصد در زمستان سال گذشته به ۳/ ۹درصد در بهار سال جاری رسید که از کاهش ۵/ ۳واحد درصدی تورم فصلی تولید‌کننده حکایت دارد. از آن سو، در بخش معدن نیز تورم ۸/ ۲۵درصدی تولیدکننده در زمستان۱۴۰۱ به ۱۳درصد در بهار۱۴۰۲ کاهش یافته است؛ به عبارت دیگر بیشترین کاهش در تورم فصلی را با ۸/ ۱۲واحد درصد بخش معدن به ثبت رسانده است.

جزئیات تورم نقطه به نقطه
در بخش تورم نقطه به نقطه تولید‌کننده در بهار۱۴۰۲، بخش معدن، خدمات و تولید برق با افزایش سطح تورم نسبت به زمستان سال گذشته مواجه شدند و رفتار این متغیر در بخش‌های کشاورزی و صنعت کاهشی بود. بر این اساس در بخش کشاورزی تورم نقطه به نقطه از سطح ۸۵درصدی زمستان۱۴۰۱ به ۵/ ۴۹درصد در بهار۱۴۰۲ کاهش یافت. از آن‌سو در بخش معدن، سطح ۷/ ۳۳درصدی تورم نقطه به نقطه در زمستان۱۴۰۱ به ۷/ ۴۰درصد در بهار۱۴۰۲ افزایش یافت. این روند در بخش صنعت معکوس بود و تورم نقطه به نقطه تولیدکننده از ۲/ ۲۹درصد در زمستان۱۴۰۱ به ۶/ ۲۵درصد در بهار۱۴۰۲ کاهش یافت. بخش تولید برق روند افزایشی خود در بخش تورم فصلی را در بخش نقطه ‌به نقطه نیز ادامه داد و از ۱/ ۲۱درصد در زمستان به ۹/ ۶۰درصد در بهار رسید. در نهایت در بخش تورم نقطه به نقطه تولیدکننده خدمات، شاهد افزایشی اندک هستیم. بر این اساس درحالی‌که در زمستان سال۱۴۰۱ تورم تولید‌کننده بخش خدمات ۳/ ۵۹درصد به ثبت رسیده بود، این متغیر در بهار سال۱۴۰۲ به ۹/ ۶۱درصد رسید تا افزایشی ۶/ ۲واحد درصدی را به ثبت برساند.
منبع: دنیای اقتصاد