به گزارش اقتصادنامه، دفتر مطالعات اقتصادی مجلس در گزارشی آورده است که در سال 1397 و براساس گزارش عملکرد قانون برنامه ششم توسعه، تنها 307 میلیون دلار سرمایه‌گذاری خارجی تحقق یافته در مناطق آزاد انجام شده است. 

یافته های بازوی پژوهشی مجلس نشان می دهد صادرات از هفت منطقه آزاد در سال 1397 درمجموع تقریباً یک میلیارد دلار بوده است. بنا بر آمارهای موجود این رقم در مقایسه با صادرات غیرنفتی 42 میلیارد دلاری از کل کشور، تقریباً 2/5 درصد از کل صادرات غیرنفتی کشور در سال 1397 است که رقم بسیار اندکی است.

این روند نشان می‌دهد توسعه مناطق آزاد با روش کنونی، توفیقی در دستیابی به اهداف اولیه این مناطق نخواهد داشت.

بر اساس مطالعات مرکز پژوهش‌های مجلس، در سال‌های اخیر مناطق آزاد عموماً با عوارض ورود و خروج کالا، خدمات شهری، صدور مجوز و فروش زمین اداره می‌شوند و عملاً مانند شرکت‌های عمران منطقه‌ای و شهرداری‌ها عمل می‌کنند. این تجربه منطبق بر مناطق آزاد موفق در نمونه‌های مشابه جهانی نیست. 

از منظر این مرکز پژوهشی، مناطق آزاد نیازمند این هستند که در گام نخست از امور توسعه منطقه‌ای خارج شوند و در وهله بعد به اموری مانند صادرات، تولید، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و انتقال فناوری متمرکز شوند.

در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس آمده است که در میان‌مدت اگر بنا‌بر توسعه صادرات، تولید و سرمایه‌گذار خارجی و انتقال تکنولوژی است باید محدوده مناطق آزاد مورد بازنگری قرار گیرد و این مناطق به مناطقی محصور، کوچک، خارج از نقاط جمعیتی - شهری و متمرکز بر وظایف تولیدی و صادراتی شوند‌.

از سویی دولت بهتر است تکمیل زیرساخت‌های اساسی مورد نیاز تولید و صادرات را تامین مالی کند. در غیر این صورت امکان انجام اصلاحات ساختاری جدی در بودجه، جلوگیری از پدیده قاچاق کالا و تمرکز بر وظایف اصلی در قالب الگوی فعلی (نقش دولت محلی و توسعه صادرات و تولید) چندان محتمل نیست.

به گزارش اقتصادنامه، با این وجود باید دید دو راهکار پیشنهادی مرکز پژوهش های مجلس برای صادرات محور شدن مناطق آزاد تا چه اندازه از سوی دولت جدی گرفته می شود؟