امروزه گردشگری در رده پر رونق‌ترین، پاک و کم هزینه‌ترین فعالیت‌های اقتصادی قرار گرفته و به دلیل رشد سریع‌تر نسبت به سایر بخش‌های اقتصادی و ایجاد فرصت های شغلی جدید، صنعتی پیشرو محسوب می‌شود.

اهمیت گردشگری اما تنها محدود به توسعه اقتصادی کشورها و تولید درآمد ارزی پایدار نیست. گردشگری در گسترش فرهنگ و توسعه اجتماعی ملل هم آنچنان تاثیرگذار است که اقتصاددانان از آن به عنوان صادرات نامرئی یاد می‌کنند.

همچنین، از آنجایی که در مقایسه با سایر صنایع تولیدی، گردشگری با آلودگی زیست محیطی کمتری همراه است، به صنعت سفید نیز تعبیر می‌شود. البته پر واضح است اگر مبنای توسعه گردشگری تنها سودآوری و افزایش رفاه اجتماعی باشد آثار مخرب خود را هم بر محیط زیست به جای خواهد گذاشت.

برنامه‌ریزی برای توسعه گردشگری متناسب با شرایط زیست محیطی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشور مبدا و مقصد صورت می‌گیرد. مشارکت، استقرار تدریجی عدالت اجتماعی، ایجاد فرصت‌های شغلی برای زنان و جوامع محلی از مهمترین ویژگی‌های نظام اقتصادی گردشگری به شمار می‌آیند. ایران به دلیل دارا بودن منابع غنی طبیعی، جغرافیای اقلیمی و تنوع زیستی ویژه از پتانسیل بالایی برای توسعه گردشگری برخوردار است.

با این حال، اگرچه از نظر تنوع اقلیمی و همچنین جاذبه‌های تاریخی به ترتیب رتبه دوم و پنجم را بین کشورهای جهان به خود اختصاص داده‌ اما از لحاظ گردشگری در جایگاه هشتادم قرار گرفته و میانگین سهم آن از درآمد صنعت گردشگری جهان چهارصدم درصد است.

این بدان معناست که ایران با وجود بهره‌مندی از ارکان اولیه رونق گردشگری مانند جاذبه‌های بصری فوق العاده و امنیت، به صنعت گردشگری به عنوان یک منبع اقتصادی و درآمد زایی نگاه نمی‌کند. این در حالی است که گردشگری همچون یک کالای صادراتی می تواند تراز پرداختهای کشور را حمایت کند.

رونق صنعت گردشگری کشورهای توسعه یافته حاکی از جایگاه این بخش در اقتصاد این کشورهاست. گردشگری یشتر نیازمند سرمایه اجتماعی و انسانی است تا دارایی‌ها و سرمایه اقتصادی. بنابراین، برای کشورهای در حال توسعه که با محدودیت سرمایه مواجه هستند، می‌تواند فرصت رشد اقتصادی را فراهم آورد. از سویی دیگر، رونق گردشگری، گسترش عدالت اجتماعی در لایه‌های عمیق‌تر جامعه را نیز به دنبال خواهد داشت.

این صنعت با بهره‌گیری از امکانات و تسهیلات نهادها و سازمان‌های دولتی همچون آب، برق، گاز، شبکه حمل و نقل و مخابرات موجب افزایش درآمدهای مالیاتی دولت خواهد شد. افزایش پهنه مالیاتی به معنای کاهش بار مالیاتی تحمیلی به شهروندان کشور میزبان است که بسته به تعداد گردشگر روندی متغییر دارد. به علاوه‌ هر چقدر کالاها و خدمات مورد نیاز گردشگر از منابع داخلی تولید و عرضه شود، نرخ ضریب تکاثری گردشگری و به تبع درآمدزایی این صنعت نیز بیشتر می‌شود.

اما چرا گردشگری در اقتصاد ایران جایگاه قدرتمندی ندارد؟  از جمله عوامل موثر در شکل‌گیری این رویکرد، می‌توان به  ضعف در برنامه‌ریزی برای توسعه گردشگری و عدم توجه به مشارکت و نقش جامعه محلی به عنوان مالکان اصلی منابع طبیعی اشاره کرد. مشارکت سرمایه اجتماعی و انسانی در طرح‌های توسعه‌ای مستلزم صرف وقت بیشتر در فرآیند برنامه‌ریزی و جلب حمایت و پشتیبانی جوامع محلی از برنامه‌های تنظیم شده است که باید به تفضیل به این مبحث پرداخت.