🔻روزنامه دنیای اقتصاد
📍 شوک دیپلماسی به بازار
انتشار خبر توافق ایران و عربستان، چند روز پس از خبر توافق ایران و آژانس، دومین شوک کاهشی را به بازار ارز و سکه وارد کرد.
بررسیها نشان میدهد روز گذشته نرخ دلار در معاملات غیررسمی فردایی تا کانال ۴۴هزار تومان نیز پایین آمد؛ هرچند که از نگاه فعالان بازار، کانالشکنی مجدد برای دلار و سکه نیز دور از انتظار نیست. انتشار اخبار مثبت دیپلماتیک در روزهای اخیر، جهت انتظارات را در بازار تغییر داد؛ روندی که شاید تنها با فعال شدن ابزارها و سیاستگذاری اقتصادی میسر نبود. از نگاه کارشناسان، با توجه به پیشنگر بودن شاخص ارزی، سایر بازارهای دارایی نیز با یک وقفه زمانی از افت دلار تاثیر خواهند گرفت. در شرایط کنونی، کارشناسان اقتصادی تاکید دارند که خوشبینی صورتگرفته زمان مناسبی برای فعال شدن سیاستگذاری ارزی برای ثباتبخشی به بازار در یک کریدور مشخص است. این رویه میتواند آینده بازار را برای فعالان اقتصادی با ثبات و قابل پیشبینی کند تا از شدت نوسانات غیرمنتظره و پاندولی شاخص ارزی بکاهد.
پس از توافق ایران و آژانس در هفتههای گذشته، توافق جدید ایران و عربستان و واکنشهای جهانی به آن، بازارهای دلار، سکه و طلا را کاهشی کرد. این موضوع نشان میدهد که اهمیت توسعه روابط فرامرزی برای اقتصاد ایران تا چه حد حیاتی است که حتی خبر توافق پیش از عملی شدن آثار آن میتواند انتظارات را در بازار دلار تغییر دهد. دومینوی اخبار مثبت دیپلماتیک، توانست انتظارات را در بازارها بهشدت کاهشی کند و این روند باعث شد که حتی دلار فردایی به کانال ۴۴ هزار تومانی سر بزند. اقتصاددانان در ماههای اخیر تاکید کردند که در حال حاضر اخبار مثبت سیاسی، اثرگذاری محکمتری از هر نوع سیاستگذاری اقتصادی دارد.
در دو هفته اخیر دو توافق صورت گرفته نشان داد که بازار در عطش خبرهای مثبت مانده بود. فعالان بازار میدانند که توسعه دیپلماسی، جاده بازکن تجارت است. در نتیجه با بهبود تجارت جریان ورود و خروج ارز تسهیل خواهد شد و انتظار کمبود منابع ارزی، کمرنگ خواهد شد. پس از توافق ایران و عربستان، برخی از فعالان اقتصادی از عرضه بیشتر درهم و سفر مجدد سیاستگذاران پولی کشور به کشورهای حاشیه خلیج فارس خبر دادند. گسترش تعاملات بینالمللی در سایه توافقهای صورت گرفته، با توجه به نقش محوری چین به عنوان دومین اقتصاد کشور، خبری است که معاملهگران و فعالان اقتصادی نمیتوانند به راحتی از آن عبور کنند. در کنار توافقهای صورت گرفته، مدیریت روابط با کشورهای مهم دیگر و کاهش ریسکهای سیاسی میتواند مسیر خوشبینی اقتصادی را هموارتر کند. در این شرایط، سیاستگذار نیز باید با بهرهگیری از هدفگذاری مناسب و مدیریت جریان ارزی، از جزر و مد شدید و غیرقابل پیشبینی شدن شاخصهای بازار جلوگیری کند. در حقیقت پیشبینیپذیر بودن و ثبات بازارها، برای فعالان اقتصادی، دارای اهمیت دو چندانی است. بنابراین فرصت پیش آمده برای سیاستگذار ارزی، میتواند شرایطی را مهیا کند که بتواند با هدفگذاری جدید، بازار را شفافتر و قابل پیشبینیتر از گذشته کند.
نبض بازار تند میزند
افت نرخ شاخص ارزی در نخستین روز کاری هفته شدت بیشتری به خود گرفت و فعالان بازار تهران در این روز شاهد بازگشت نرخ دلار آمریکا به سطوح قیمتی کانال ۴۵ هزار تومانی بودند. در بازار فردایی دلار نیز قیمت ۴۴ هزار تومانی در معاملات مشاهده شد. پمپاژ اخبار مثبت در زمینه روابط سیاسی با کشورهای همسایه، گشایشهای ارزی و تسهیل فرآیند ارزآوری به کشور را میتوان از جمله دلایل تغییر سمت و سوی انتظارات معاملهگران بازار در روزهای اخیر بازار دانست. اما به عقده تحلیلگران ارزی انتشار خبر توافق ایران و عربستان در ساعات عصرگاهی روز جمعه را میتوان به عنوان اصلیترین سوخت ترن کاهشی دلار دانست. به عقیده تحلیلگران این امر علاوه بر کاهش احتمالات موجود نسبت به ایجاد مناقشه با کشورهای خارجی میتواند فرآیند تامین ارز کشور را نیز تقویت کند که این امر به کاهش نرخ ارز منجر خواهد شد. در نهایت قیمت هر برگ اسکناس دلار در معاملات غیررسمی روز گذشته با کاهش قیمت چشمگیر ۴ هزار و ۴۰۰ تومانی نسبت به نرخ روزهای پایانی هفته گذشته به رقم ۴۵هزار و ۶۰۰ تومان رسید. این در حالی است که روند کاهشی قیمتها در معاملات بازار سکه و طلا نیز مانند بازار ارز شیب تندی داشت. هر قطعه سکه طلا طرح جدید در پایان معاملات روز گذشته با کاهش قیمت ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تومانی نسبت به نرخ روز پیشین به رقم ۲۳ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان رسید.
اخبار مثبت؛ مسیریاب معاملهگران
در حالی که بازار دلار و سکه به نوعی به عنوان پیشنگر سایر بازارها عمل میکند، دومینوی اخبار مثبت از توافقها باعث شده دلار روند نزولی را ادامه دهد. حتی این احتمال وجود دارد که بازار دلار و سکه با یک خبر سورپرایزی دیگر نیز همراه شود. در هفته دوم اسفند ماه بود که رافائل گروسی، مدیر آژانس بینالمللی انرژی در سفر خود به ایران از افزایش سطح همکاریهای ایران و آژانس خبر داد و سبب بازگشت نرخ دلار از قله تاریخی خود شد. پس از آن نشست شورای حکام نیز بدون صدور قطعنامه جدید علیه ایران برگزار شد تا انتظارات فعالان بازار دستخوش تغییر شود. اما شوک کاهشی اصلی وارد شده به نرخ ارز را میتوان خبر انعقاد قرارداد و تفاهمنامه میان ایران و عربستان در روز جمعه ۱۹ اسفند دانست. احتمالات نسبت به وقوع مناقشات میان کشورهای یک منطقه با افزایش سطح نااطمینانیها در بازار میتواند زمینهساز افزایش تمایل افراد نسبت به انتقال داراییهای خود به بازارهایی مانند ارز و طلا شود. انعقاد توافق با کشورهای حوزه خلیج فارس با توجه به پررنگ شدن حضور چین در میان این کشورها میتواند حاوی سیگنالهایی از افزایش سطح امنیت اقتصادی- سیاسی منطقه بوده و در نتیجه آن کاهش انتظارات تورمی در بازار را به ارمغان بیاورد. از سوی دیگر بهبود روابط خارجی میتواند ارزآوری بیشتری را برای کشور به همراه داشته باشد که این امر نیز با افزایش سطح ذخایر ارزی در نهایت سبب تقویت بازوی عرضه در بازار و کاهش نرخها خواهد شد. در همین راستا برخی از فعالان اقتصادی با اشاره به سهولت عرضه درهم پس از گشایش در روابط بانکی با کشورهای حوزه خلیج فارس از احتمال ریزش قیمتهای چشمگیرتر در بازار این ارز سخن گفتند که با توجه به نرخ برابری ثابت دلار و درهم این امر میتواند اثر خود بر بازار اسکناس آمریکایی را نیز به نمایش بگذارد. از جمله دیگر اخبار قابل توجه بازار ارز در روزهای اخیر میتوان به سخنان حمید حسینی، عضو هیاتمدیره اتاق مشترک ایران و عراق، اشاره کرد. حسینی در آخرین اظهارنظر خود در رابطه با منابع بلوکه شده ارزی کشور در عراق ضمن اشاره به بدهی ۱۰ میلیارد دلاری این کشور به ایران از آغاز فرآیند آزادسازی ۵۰۰ میلیون دلار از مبلغ مذکور سخن گفت. در نهایت پمپاژ اخبار مثبت در بازار روز گذشته منجر به افت ۴۴۰۰تومانی نرخ اسکناس دلار در معاملات غیر رسمی بازار تهران شد. گفتنی است که آخرین حضور نرخ شاخص ارزی در محدوده کانال قیمتی ۴۵ هزار تومانی به روزهای میانی دهه سوم بهمن ماه باز میگردد.
انتقال شوک کاهشی به بازار سکه
روز گذشته همزمان با افت نرخها در معاملات ارزی، تابلوها در بازار سکه و طلا نیز قرمز شد. اما طبق انتظار، این ریزشها نرخ سکه طلای طرح جدید را بیشتر از دیگر اعضای خانواده سکه تحت تاثیر قرارداد، بهصورتی که هر قطعه از این فلز گرانبها با حدود ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان کاهش نسبت به نرخ روزهای پایانی هفته پیش به رقم ۲۳ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان رسید. گفتنی است که نرخ هر گرم طلای ۱۸ عیار نیز در روز گذشته با افت چشمگیر ۲۳۰ هزار تومانی در سطح قیمتی ۲ میلیون و ۶۶ هزار تومانی معامله شد.
🔻روزنامه تعادل
📍 صندوقهای پرسود برای دولت
تابستان سال ۹۹ بود که دولت دوازدهم برای جبران کسری بودجه و جبران نقدینگیها پا به میدان بورس گذاشت؛ البته برای شروع این گزارش بهتر است به زمستان سال ۹۸ برگردیم آن زمان که حسن روحانی از بورس حمایت کرد و میگفت این بازار بدون ریسک و پر سود است؛ به واسطه همین اظهارات بخش عمدهای از مردم وارد بورس شدند و در این بازار سرمایهگذاری کردند و شاهد رشد تاریخی شاخص کل بورس تا محدوده ۲ میلیون واحدی بودیم اما به یکباره بیستمین روز مرداد ماه سال ۹۹ شاهد سقوط بورس بودیم و با سقوط بورس سرمایههای مردم نیز نابود شد.
بررسیها نشان میدهد که علت ریزش بورس در آن زمان بالا رفتن چندبرابری ارزش سهمها از ابتدای سال، لغو عرضه صندوق دارا دوم و آزادسازی ۳۰ درصد دوم سهام عدالت بوده است؛ البته پس از گذشت دو سال وضعیت همچنان نامطلوب است چرا که اعتماد چندانی در بازار سرمایه وجود ندارد و اعتماد مهمترین مولفه سرمایهگذاری است. از ابتدای سال تا سومین هفته اسفند ماه شاخص کل بورس تهران رشد حدود ۳۰ درصدی داشت و همچنین از ابتدای امسال تا پایان هفته گذشته تعداد ۲۲۶۰میلیارد و ۴۶۶میلیون انواع اوراق بهادار به ارزش ۱۴۶۶۲هزار و ۹۲۱میلیارد ریال در بیش از ۱۰۹میلیون و ۷۲۸هزار و ۶۱۴دفعه طی ۲۳۰روز معاملاتی در بورس اوراق بهادار مورد معامله قرار گرفت.
این درحالی است که تعداد ۲۷۸میلیارد و ۲۸۸میلیون واحد از صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله در بورس تهران به ارزش کل بیش از ۴۲۰۱هزار و ۷۱۴میلیارد ریال نیز در این مدت مورد معامله قرار گرفته است.
این گزارش میافزاید: شاخص بورس نیز در این ۲۳۰روز، با ۴۵۰هزار و ۳۶۱واحد افزایش، معادل ۳۲.۹۴درصد رشد کرد و به رقم یک میلیون و ۸۱۷هزار و ۶۱۲واحد رسید. شاخص کل هموزن نیز در این مدت با ۱۹۷هزار و ۳۸۸واحد افزایش، معادل ۵۶.۶۸درصد رشد کرد و در این مدت به رقم ۵۴۵هزار و ۶۵۶واحد را به نمایش گذاشته است.
شاخص بازار اول هم با ۳۳۲هزار و ۲۵۵واحد افزایش در این مدت به رقم یک میلیون و ۳۹۶هزار و ۳۶۶واحد و شاخص بازار دوم با ۸۹۸هزار و ۹۲۶واحد رشد به عدد ۳میلیون و ۴۵۸هزار و ۳۵۵واحد رسیدند که به این ترتیب شاخص بازار اول با ۳۱.۲۲درصد افزایش و شاخص بازار دوم با ۳۵.۱۲درصد رشد همراه شدند.
به صحبت اصلی یعنی وضعیت صندوقهای دولتی برسیم در روزهای رو به اوج بازار سرمایه در سال ۱۳۹۹ بود که وعده عرضه سه صندوق دولتی در قالب ETF از سوی دولتمردان داده و قرار شد صندوق نخست بانکی و بیمهای، صندوق دوم پالایشی و صندوق سوم خودرویی و فلزی باشد. دولت بنا داشت تا باقیمانده سهم خود در برخی بانکها، بیمهها، پالایشگاهها، شرکتهای خودرویی و فولادی را در بازار عرضه و از این طریق سهام خود را به مردم واگذار کند.
این صندوقها با ۲۰ تا ۳۰ درصد تخفیف به مردم واگذار شد و هر ایرانی دارای کد ملی میتوانست خریدار آنها باشد.این صندوقها تا مدتها زیر قیمت NAV معامله میشدند و همچنان این صندوق نسبت به شرایط بازار سرمایه در زیان هستند. تفاوت عمده دارایکم با پالایشی یکم در این است که دارایکم با میانگین یک ماهه قبل خود عرضه شد و معامله آن همزمان با رشد شارپی بازار بود، به همین دلیل بیش از ۲۰۰ درصد رشد کرد؛ درحالی که پالایشی یکم در قیمت سقف عرضه شد، اما معامله آن همزمان با روزهایی است که بازار هنوز در مسیر اصلاح و تعادل قرار دارد.
این صندوقها مدتهاست با زیان مواجه است و قرار است با تخفیف ۲۰ تا ۳۰ درصدی سهامداران سود کنند؛ اما اینطور نبود و بجای مردم دولت سود کرد و تنها برای مردم زیان باقی ماند. این روند باعث شد گه اعتماد سهامداران نسبت به بورس کاهش یابد. نکته اساسی اینجاست که قرار بود سه صندوق دولتی برای مردم عرضه شود اما زمانی که دولت گذشته با این دو صندوق به سود رسید و دیگر به سراغ صندوق سوم نرفت. به نحوی میتوان گفت که تنها کاربرد صندوقها برای دولت بود و در این بین مردم زیان کردند و رسیدگی به این موضوع نیز سر دراز دارد.
چرا صندوقهای دولتی رشد نکردند؟
مجید عشقی در گفتوگو با ایسنا، درمورد صندوقهای پالایش یکم و دارا یکم عنوان کرد: از سال گذشته پیگیر بحث اصلاح اساسنامه این دو صندوق شدیم که این اصلاح در هیات دولت انجام شد. چند ماه درگیر تعیین بازارگردان بودیم کار انجام شد و بازارگردان درحال حاضر به صورت فعال روی نماد پالایشی یکم فعال است. پالایشی یکم پیش از اصلاح اساسنامه زیر قیمت NAV معامله میشد اما اکنون بالای ۹۰ درصد معامله میشود. رییس سازمان بورس و اوراق بهادار درمورد دلایل اینکه صندوق دارا یکم هنوز زیر قیمت NAV معامله میشود، توضیح داد: این موضوع به ماهیت دو صندوق برمیگردد. صنعت پالایش سال جاری رشد خوبی داشته وضعیت آن مناسبتر است. صنعت بانکداری ماهیت متفاوتی دارد. این موضوع باعث شده است دارا یکم نتواند مانند پالایش یکم رشد کند.
صندوق پالایش و دارایکم بخشی خواهند شد
علی اکبر ایرانشاهی، سرپرست مرکز نظارت بر صندوقهای سرمایهگذاری سازمان بورس اظهار کرد: نخستین موافقت اصولی صندوق سرمایهگذاری بخشی در صنعت شیمیایی در قالب صندوق قابل معامله صادر شد. این صندوق نوع خاصی از صندوق سرمایهگذاری در سهام به حساب میآید که بخش عمده منابع آن به سرمایهگذاری در سهام شرکتهایی که در صنعت شیمیایی طبقهبندی میشوند، اختصاص داده خواهد شد.
ایرانشاهی گفت: با مصوبه هیات وزیران در خصوص تغییر ساختاری صندوقهای سرمایهگذاری پالایش یکم و دارا یکم و با تصویب اساسنامه و امیدنامه جدید آنها، این صندوقها تبدیل به صندوق بخشی خواهد شد.
صندوقهای بخشی (Sector Fund) که به عنوان صندوقهای تخصصی نیز شناخته میشوند، صندوقهای سرمایهگذاری متقابل و ETF (صندوقهای قابل معامله در بورس) هستند که بر روی یک صنعت یا بازار خاص متمرکز میشوند. این صندوقها رویکردی هدفمند دارند و فقط در شرکتهایی در بخشهای خاصی از اقتصاد سرمایهگذاری میکنند.
این صندوقها به دلیل تمرکز محدودتر، تنوع کمتری را ارایه میدهند که به این معنی است که با خطرات بالقوه بیشتری همراه هستند. در واقع اگرچه بسیاری از این صندوقها با وجود تمرکز محدود، پتانسیل رشد را دارند، اما سرمایهگذار باید به همان اندازه آماده باشد که نوسانات گستردهای را در ارزش سرمایهگذاریهای خود تجربه کنید - از جمله ضررهای بالقوه بزرگ.
با وجود اینکه صندوقهای بخشی از آذرماه اعلام شده بود و چند وقت پیش صندوق بخشی در بازار رونمایی شد اما همچنان خبری از صندوق بخشی از نیست.
شاخص همسو با دلار شد
روز گذشته خبری مبنی بر توافق ایران و عربستان در رسانههای داخلی منتشر شد که قیمت دلار را در معاملات بازار آزاد و معاملات غیررسمی در مسیری کاهشی قرار داد. شتاب افت قیمت دلار آنقدر بالا بود که اسکناس امریکایی به سرعت از آستانه کانال ۵۰ هزار تومانی به ۴۸ هزار تومان رسید و توانست در این سطح پایداری کند. باید اشاره داشت که دلار مسیر نزولی خود را از هفته قبل، همزمان با سفر رافائل گروسی، رییس آژانس بینالمللی انرژی اتمی آغاز و در واکنش به سیگنالهای مثبت این سفر، از کانال ۶۰ هزار تومانی تا ۴۹ هزار تومان افت قیمت را تجربه کرده بود.
روز گذشته مجیدرضا حریری، رییس اتاق بازرگانی ایران و چین در توئیتی نوشت که یکی از موارد مورد توافق میان ایران و عربستان سرازیرشدن درهم به بازار ارز ایران است. او همچنین عنوان کرده بود که دارندگان دلار زودتر ارزهایی که پیش از این و در قیمتهای بالاتر خریداری کرده بودند بفروشند. قیمت درهم امارات از مدتها پیش تاثیر و پیوند زیادی با دلار بازار آزاد ایران داشته است؛ بر همین اساس افزایش عرضه و در نتیجه کاهش قیمت درهم میتواند سیگنالی کاهشی برای اسکناس امریکایی باشد.
روز گذشته یعنی بیستم اسفند ماه در معاملات بورس تهران شاخص کل در نیم ساعت ابتدایی روند صعودی داشت اما پس از آن تنزل کرد تا جایی که ۸۴۵ واحد پایینتر از سطح روز کاری قبل ایستاد و به رقم یک میلیون و ۸۱۶ هزار و ۷۶۵ واحد رسید. شاخص کل بورس تهران در پایان معاملات دیروز با ۸۴۵ واحد کاهش در ارتفاع یک میلیون و ۸۱۶ هزار واحدی ایستاد. شاخص هموزن با سه هزار و ۶۰۷ واحد افزایش به ۵۴۹ هزار و ۲۶۴ واحد و شاخص قیمت با ۲ هزار و ۱۳۷ واحد رشد به ۳۲۵ هزار و ۳۵۴ واحد رسید. روز گذشته در معاملات بورس تهران، بیش از ۱۴ میلیارد و ۸۷۹ میلیون سهم، حقتقدم و اوراق بهادار به ارزش ۶۵۹ هزار و ۴۸۸ میلیارد ریال معامله شد.
همچنین بانک ملت (وبملت) با یک هزار و ۹۲۹ واحد، بانک پاسارگاد (وپاسار) با ۸۶۲ واحد، بانک تجارت (وتجارت) با ۷۵۵ واحد، ایران خودرو (خودرو) با ۵۶۶ واحد، سرمایهگذاری صندوق بازنشستگی (وصندوق) با ۵۶۵ واحد و بانک صادرات ایران (وبصادر) با ۴۰۵ واحد و بانک پارسیان (وپارس) با ۳۷۸ واحد تاثیر مثبت بر شاخص بورس داشتند.
در مقابل فولاد مبارکه اصفهان (فولاد) با ۲ هزار و ۵۹۴ واحد، ملی صنایع مس ایران (فملی) با یک هزار و ۷۴۰ واحد، معدنی و صنعتی گل گهر (کگل) با ۹۹۵ واحد، صنایع پتروشیمی خلیج فارس (فارس) با ۷۹۸ واحد، معدنی و صنعتی چادرملو (کچاد) با ۴۱۸ واحد و شرکت سرمایهگذاری تامین اجتماعی (شستا) با ۴۰۰ واحد تاثیر منفی بر شاخص بورس همراه شد.
بر پایه این گزارش، اولین روز کاری هفته نماد شرکت سرمایهگذاری تامین اجتماعی (شستا)، فولاد مبارکه اصفهان (فولاد)، بانک ملت (وبملت)، زامیاد (خزامیا)، ایران خودرو (خودرو)، بورس اوراق بهادار تهران (بورس) بانک تجارت (وتجارت) در نمادهای پُرتراکنش قرار داشتند. گروه خودرو هم در معاملات این روز صدرنشین برترین گروههای صنعت شد و در این گروه ۲ میلیارد و ۱۲۳ میلیون برگه سهم به ارزش هشت هزار و ۲۲۵ میلیارد ریال دادوستد شد.
شاخص فرابورس نیز در اولین روز کاری هفته بیش از ۳۷ واحد افزایش داشت و به ۲۳ هزار و ۸۳ واحد رسید. در این بازار بیش از هشت میلیارد و ۱۹۰ میلیون برگه سهم و اوراق مالی دادوستد شد و تعداد دفعات معاملات روز اخیر فرابورس بیش از ۳۲۸ هزار و ۷۹۸ نوبت بود.
فرابورس ایران (فرابورس)، مدیریت انرژی تابان هور (وهور)، بیمه کوثر (کوثر)، سیمان ساوه (ساوه)، شرکت سرمایهگذاری صبا تامین (صبا) و بیمه سامان (بساما) تاثیر مثبت بر شاخص فرابورس داشتند. همچنین پتروشیمی زاگرس (زاگرس)، پتروشیمی تندگویان (شگویا)، پویا زرکان آق دره (فزر)، کلر پارس (کلر)، زغال سنگ پرورده طبس (کزغال) و گروه انتخاب الکترونیک آرمان (انتخاب) با تاثیر منفی بر این شاخص همراه بودند.
دیروز ارزش معاملات کل بازار سهام به ۴۲ هزار و ۸۹۸ میلیارد تومان رسید. ارزش معاملات اوراق بدهی در بازار ثانویه ۲۶ هزار و ۴۸۴ میلیارد تومان بود که ۶۲ درصد از ارزش کل معاملات بازار را در این روز شامل میشود. ارزش معاملات خرد سهام نیز با کاهش ۶ درصدی به نسبت روز معاملاتی قبل به رقم ۹ هزار و ۶۵ میلیارد تومان رسید.
در معاملات شنبه، ۶۹ نماد صف خرید داشتند و ۵۴ نماد با صف فروش مواجه بودند. ارزش صفهای خرید با افت ۴۰ درصدی به ۲۵۶ میلیارد تومان رسید و ارزش صفهای فروش نیز ۵۲ درصد افزایش یافت و ۳۴۷ میلیارد تومان بود. در پایان معاملات نماد انرژی۳ (سایر اشخاص بورس انرژی) با صف خرید ۳۵ میلیارد تومانی در صدر جدول تقاضای پایانی بازار قرار گرفت. پس از انرژی۳، نمادهای غویتا (شرکت ویتانا) و تنوین (شرکت تأمین سرمایه نوین) بیشترین صف خرید را داشتند. در سوی دیگر در پایان معاملات نماد خزامیا بیشترین صف فروش را داشت و فاذر، حآفرین، غدشت و غپونه دیگر نمادهایی بودند که -پس از خزامیا- بیشترین صف فروش را داشتند.
🔻روزنامه جهان صنعت
📍 تضعیف تراز تجاری ایران
اتاق بازرگانی تهران در گزارشی به تجارت کالایی ایران با اتحادیه اروپا ۲۰۲۲-۲۰۲۱ پرداخته است. در این گزارش تجارت کالایی ایران با اتحادیه اروپا طی سالهای اخیر و با استفاده از دادههای مرکز آمار این اتحادیه بررسی و با تجارت مشابه کشورهای عربستانسعودی، ترکیه، برزیل، اندونزی و ویتنام مقایسه شده است.
مقاصد و مبادی مهم تجاری ایران در رابطه با اتحادیه اروپا از دیگر موضوعاتی است که در این گزارش هم از منظر تغییرات ارزشی و هم تغییرات مقداری (تجارت واقعی) به آن مورد بررسی قرار گرفته است. بخشی از مطلب نیز به روند صادرات کالاهای نفتی ایران به این اتحادیه طی بازه دو ساله اخیر اختصاص یافتـه کـه مقایسه با برخی کشورهای صادرکننده نفتی و غیرنفتی نیز در این بخش آورده شده است، در عین حال به ترکیب کالاهای مبادلاتی ایران با اتحادیه اروپا طی بازه زمانی مورد بررسی نیز در این گزارش اشاره شده است.
تجارت کالایی ایران با اتحادیه اروپا از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست و روند صادرات و واردات واقعی نشان از تضعیف عمومی آن طی سالهای اخیر دارد، در حالی که سایر اقتصادهای در حال توسعه از بازار اتحادیه اروپا هم در راستای تامین نیازهای تکنولوژیکی، ماشینآلات و تجهیزات و هم صادرات کالاها به خوبی استفاده میکنند. طی سال ۲۰۲۲، به دلیل اختلالات در زنجیره تامین جهانی و تهاجم روسیه به اوکراین شاهد افزایش قابل توجـه قیمت کالاهای مبادلاتی به ویژه در حوزه انرژی در جهان بودیم که برخی اقتصادها از جمله عربستانسعودی توانستند منافع ارزی معناداری در حوزه صادرات نفتی به اتحادیه اروپا کسب کنند، در حالی که ایران به علت تحریمها نتوانست از این بازار حتی در سطحی مشابه اقتصادهای غیرصادرکننده نفتی استفاده کند. علاوهبر سطح پایین تجارت، ترکیب کالاهای مبادلاتی ایران با اتحادیه اروپا نیز محدود به برخی گروهها و تا حدودی متمرکز بوده و طی سالهای اخیر تغییری در ترکیب و تنوع گروههای صادراتی و وارداتی به وجود نیامده است.
تجارت با اتحادیه اروپا
تجارت کالایی ایران با اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۲ هم در حوزه صادرات و هم واردات با افزایش ارزش همراه بود. واردات کالایی ایران در این سال از اتحادیه اروپا حدود ۲/۴ میلیارد یورو بود که نسبت به سال ۲۰۲۱ حدود ۴/۶ درصد رشد داشت. صادرات کالایی ایران هم در سال ۲۰۲۲ اگرچه افزایش حدود ۱۳۴ میلیون یورویی داشت و به حدود ۱/۱ میلیارد یورو رسید، اما این افزایش به دلیل اندک بودن موجب ارتقای معنادار سطح صادرات کالایی ایران به این اتحادیه نشد. تراز تجاری ایران با این اتحادیه در سال مورد بررسی، منفی ۳۰۱ میلیارد بوده که نسبت به سال ۲۰۲۱ تضعیف شده است.
برخلاف ایران، تجارت کشورهای ترکیه، عربستان سعودی، برزیل، اندونزی و ویتنام بـا اتحادیه اروپا هم در بخش صادرات و هم واردات رشد قابل توجهی را در سال ۲۰۲۲ تجربه کردند. صادرات ترکیه به این اتحادیه در سال ۲۰۲۲ با افزایش بیش از ۲۰ میلیارد یورویی، عربستان سعودی با افزایش ۲۳ میلیارد یورویی، برزیل با افزایش ۱۷ میلیارد یورویی، ویتنام با افزایش ۸/۱۲ میلیارد یورویی و اندونزی با افزایش ۶۶ میلیارد یورویی همراه بود کـه بـه مراتب بیشتر از رشد ۲/۰ میلیارد یورویی ایران در همین مدت است. واردات کشورهای منتخب نیز در سال ۲۰۲۲ در مقایسه با واردات ایران از اتحادیه اروپا هم از منظر سطح و هم از لحاظ میزان افزایش، از عملکرد بالاتری در مقایسه با سال ۲۰۲۱ برخوردار است. مقایسه صادرات با واردات کشورهای منتخب در سال ۲۰۲۲ نشان میدهد که تراز تجاری اقتصادهای ویتنام، اندونزی، عربستان سعودی و برزیل با اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۲ مثبت و به ترتیب برابر با ۳۸۶ میلیارد یورو، ۳/۱۴ میلیارد یورو، ۳/۱۲ میلیارد یورو و ۷ میلیارد یورو بوده، در حالی که تراز تجاری ترکیه حدود منفی یک میلیارد یورو بوده است. (نمودار ۱)
صادرات به تفکیک مقاصد/ ارزش
تفکیک صادرات کالایی ایران به اتحادیه اروپا بر حسب بررسی عمده طی سه سال اخیر نشان میدهد که تغییر قابلتوجهی در ترکیب مقاصد صادراتی ایران به استثنای کاهش سهم برخی مقاصد مانند هلند، به وجود نیامده و تقریبا روند عمومی صادرات به تفکیک مقاصد عمده نیز مشابه کل ارزش صادرات افزایشی است.
کشورهای آلمان، ایتالیا، اسپانیا و رومانی چهار مقصد اصلی کالاهای صادراتی ایران با سهم ۶۴ درصد از کل ارزش صادرات را در سال ۲۰۲۲ تشکیل میدهند. بالاترین رشد ارزشی صادرات ایران در سال ۲۰۲۲ نسبت به سال قبل در میان مقاصد منتخب، مربوط به کشورهای اسپانیا (۲/۵۲ درصد)، لهستان (۵/۵۱ درصد)، هلند (۴۴ درصد) و بلغارستان (۴۳درصد) و کمترین رشد نیز مربوط به کشورهای ایتالیا (منفی ۹۸ درصد) و اتریش (منفی ۷۸ درصد) است. (نمودار ۲)
صادرات به تفکیک مقاصد/ مقدار
برخلاف ارزش روند عمومی مقدار صادرات کالایی ایران به اتحادیه اروپا طی سه سال اخیر کاهشی بوده است. مقایسه روند صعودی ارزش با روند نزولی مقدار صادرات ایران به این اتحادیه موید این است که انتفاع ایران طی مدت مورد بررسی صرفا از محل افزایش میانگین قیمتهای صادراتی و نه رشد حجم صادرات حاصل شده است. متغیر حجم صادرات به دلیل آن که به نوعی معرف تغییرات حقیقی صادرات است، از اهمیت بیشتری در تحلیل تجارت برخوردار است.
با وجود روند کاهشی اشارهشده در بند قبلی مقدار صادرات کالایی ایران به اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۲ نسبت به ۲۰۲۱ حدود ۳ درصد افزایش یافت و به حدود ۵۴۹ هزارتن رسید و با وجود رشد مزبور، مقدار صادرات ایران در سال ۲۰۲۲ در سطحی کمتر از صادرات ۶۵۹ هزارتنی در سال ۲۰۲۰ قرار گرفت.
با وجود افت مقدار کل صادرات کالایی ایران به اتحادیه اروپا در میان کشورهای بررسیشده، مقدار صادرات به کشورهای اسپانیا (۴۹۸ درصد)، بلغارستان( ۱۵ درصد)، هلند (۹۵درصد) و رومانی (۲درصد) در سال ۲۰۲۲ نسبت به ۲۰۲۱ افزایش داشته است. در همین بازه زمانی بیشترین افت مقداری صادرات ایران مربوط به مقاصد کشورهای آلمان (منفی ۲۱ درصد) ایتالیا (منفی ۱۶ درصد) و بلژیک (منفی ۱۲ درصد) است. (نمودار ۳)
صادرات نفتی
به دلیل بحران تامین انرژی لازم در منطقه اروپا که از تهاجم روسیه به اوکراین و کاهش واردات گاز از روسیه ناشی میشود، برخی کشورهای صادرکننده نفت از جمله عربستان سعودی با استفاده از این فرصت صادرات اقلام نفتی خود را به اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۲ افزایش دادند. صادرات عربستان سعودی در این سال ناشی از افزایش توام مقدار و افزایش قیمت جهانی انرژی به ۳/۳۶ میلیارد یورو رسید که نسبت به سال ۲۰۲۱ بیش از ۱۳۶ درصد رشد کرد.
صادرات اقلام نفتی کشورهای برزیل، اندونزی و حتی ترکیه به این اتحادیه نیز طی روند افزایشی در سال ۲۰۲۲ به ترتیب برابر با ۱۰ میلیارد یورو، ۳۶ میلیارد یورو بود و ۵/۱ میلیارد یورو و ۸۱ تا بین ۷۶۳ درصد نسبت به سال ۲۰۲۱ افزایش یافت. ارزش صادرات اقلام نفتی ایران به اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۲ همچنان در سطح کمی باقی ماند و با وجود افزایش ۹۴ درصدی در مقایسه با سال ۲۰۲۱ به ۱۰ میلیون یورو هم نرسید.
واردات به تفکیک مبادی/ ارزش
روند واردات کالایی ایران از اتحادیه اروپا طی سه سال اخیر افزایشی بوده و از ۳۰۷ میلیارد یورو در سال ۲۰۲۰ به ۲/۴ میلیارد یورو در سال ۲۰۲۲ نزدیک شده است. بررسی تفکیک واردات کالایی ایران از اتحادیه اروپا بر حسب مبادی عمده طی سه سال اخیر نشان میدهد که تغییر قابل توجهی در ترکیب مبادی عمده وارداتی صورت نگرفته و همچنان کشورهای آلمان، ایتالیا و هلند در صدر مبادی وارداتی با سهم ۶۰ درصدی از کل ارزش واردات در سال ۲۰۲۲ قرار دارند.
بالاترین رشد ارزشی واردات ایران در سال ۲۰۲۲ نسبت به سال قبل در میان مبادی منتخب، مربوط به کشورهای فرانسه (۴۰ درصد) ایتالیا (۲۳درصد) و بلژیک (۱۶ درصد) و کمترین رشد نیز مربوط به کشورهای رومانی (منفی ۳۳ درصد) و هلند (منفی ۱۲ درصد است.
واردات به تفکیک مبادی/ مقدار
روند عمومی مقدار واردات کالایی ایران از اتحادیه اروپا طی سه سال اخیر با متوسط رشد سالانه ۶/۵ درصد افزایشی بوده است. در سال ۲۰۲۲ برخلاف سال ۲۰۲۱ کاهش مقدار واردات از این اتحادیه به میزان ۵/۱۵ درصد و رسیدن به رقم ۵۶/۲ میلیون تن روی میدهد. مقایسه افزایش ارزش با مقدار واردات از اتحادیه اروپا مشابه حوزه صادرات مبین رشد میانگین قیمت کالاهای مبادلاتی در این حوزه است. نسبت مقدار واردات کالایی ایران از اتحادیه اروپا به مقدار صادرات به این اتحادیه در سال ۲۰۲۲ حدود ۷/۴ بوده که به معنی واردات مقداری به مراتب بیشتر در قیاس با مقدار صادرات است. با وجود افت مقدار کل واردات کالایی ایران از اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۲ در میان کشورهای بررسیشده، مقدار واردات از کشورهای فرانسه (۱۵) برابر و آلمان (۱۲درصد) نسبت به ۲۰۲۱ افزایش داشته است. در همین بازه زمانی بیشترین افت مقداری واردات مربوط به کشور رومانی (منفی ۵۵ درصد) است.
ترکیب صادرات کالایی ایران به اتحادیه اروپا
چهار گروه کالایی شامل مواد و محصولات شیمیایی با ارزش حدود ۳۱۱ میلیون یورو محصولات غذایی و حیوانات زنده با ارزش ۲۵۸ میلیون یورو، کالاهای صنعتی طبقهبندی بر حسب ماده سازنده با ارزش ۲۵۱ میلیون یورو و مواد خام غیرخوراکی به جز سوخت، گروههای عمده صادرات کالایی ایران به اتحادیه اروپا طی سال ۲۰۲۲ با مجموع سهم حدود ۷۸ درصدی از کل صادرات ایران به این اتحادیه را تشکیل دادهاند.
به استثنای دو گروه کالایی محصولات غذایی و حیوانات زنده و گروه نوشیدنیها و دخانیات در سایر گروهها صادرات ایران به اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۲ با افزایش ارزشی ۱۲ تا ۳۱۱ درصدی در مقایسه با سال ۲۰۲۱ همراه بوده که بالاترین رشد متعلق به گروه روغنها و چربیها و سوختهای معدنی است.
ترکیب واردات کالایی ایران به اتحادیه اروپا
سه گروه کالایی عمده وارداتی ایران از اتحادیه اروپا طی سال ۲۰۲۲ به ترتیب شامل ماشینآلات و تجهیزات حملونقل با ارزش ۲۸/۱ میلیارد یورو مواد شیمیایی با ارزش حدود ۱/۱ میلیارد یورو و محصولات غذایی با ارزش ۸۵۷ میلیون یورو بوده که در مجموع سهم ۷۷ درصدی از کل ارزش واردات ایران از این اتحادیه را تشکیل دادهاند. ارزش واردات گروه کالاهای گوناگون از اتحادیه اروپا بین منفی ۱۳ درصد تا مثبت ۱۳۱ درصد در سال ۲۰۲۲ نسبت به سال قبل از آن رشد داشته که بالاترین افزایش متعلق به واردات روغنها و چربیها و بیشترین کاهش نیز به استثنای سایر کالاها مربوط به مواد خام غیرخوراکی به جز سوخت است.
🔻روزنامه اعتماد
📍 متن و حاشیه انتخابات پارلمان بخش خصوصی
روز گذشته درهای اتاقهای سراسر کشور بهروی نامزدهای انتخاباتی گشوده شد. کاندیداهای اتاق تهران نیز همزمان با سایر اتاقها به نمایشگاه بینالمللی تهران رفتند تا بر سر تصاحب ۴۰ کرسی اتاق تهران رقابت کنند. این رقابت در شهرستانها بر سر ۱۵ کرسی است. پیش از انتخابات شورای عالی نظارت بر انتخابات اتاق در تفسیری از آییننامه انتخابات اعلام کرد که در شهرستانها و تهران صرفا یک نامزد بیش از کرسیهای مورد نظر به نامزدها اضافه شود، انتخابات برگزار خواهد شد. این درحالی hsj که براساس قانون انتخابات باید دو برابر نامزدها در انتخابات شرکت میکردند. با این حال پیش از اجرای انتخابات در برخی استانها ازجمله خرمآباد اعلام شد که تعداد کاندیداها کمتر از میزان موردنظر است. برهمین اساس این شبهه ایجاد شد که در این استان انتخابات برگزار نخواهد شد، اما برخلاف شایعات، انتخابات این اتاق نیز برگزار شد. طبق آخرین دادههای اعلامی تا ساعت ۱۹ روز شنبه، پیروز انتخابات، طیف نزدیک به حسین سلاحورزی جزو پیشتازان در لرستان است. در تهران نیز طیف ائتلاف فردا ظاهرا پیشتاز انتخابات است. البته پیش از پایان رایگیری طیف تحولخواهان یا همان گروه اتاق شفاف به ریاست یحیی آلاسحاق اعلام میکنند، آرای آنها نیز همزمان با ائتلاف برای فردا بالا رفته بود. برخی اعضای این اتاق در گفتوگو با «اعتماد» اعلام کردند وضعیت آرا بین آنها و ائتلاف برای فردا نزدیک به یکدیگر است و برخی از تقسیم ۵۰-۵۰ آرا بین بزرگان این دو طیف سخن میگفتند. اما فرداییها همان زمان طبق نظرسنجیهای پیشین خود اعلام کردند با ۶۰درصد آرا پیروز انتخابات هستند. حوالی ساعت ۱۶ بود که یکی از اعضای طیف «اتاق شفاف» که همان گروه تحولخواهان پیشین هستند، اعلام کردند، به مدت حدود ۱۰ دقیقه رایگیری به صورت آفلاین در آمده است. همین موضوع نیز به شایعات تخلف در انتخابات اتاق تهران که از سوی برخی معترضان از همان ساعات اولیه روز مطرح میشد، دامن زد. یکی از این افراد مجیدرضا حریری از اعضای سابق اتاق بازرگانی بود که به دلیل تعلیق کارت عضویت اجازه حضور در انتخابات و اعطای رای نداشت، او در زمان رایگیری در محوطه انتخابات به برخی خبرنگاران حاضر در حوزه رایگیری گفت که «این انتخابات دستخوش دستکاری و تقلب شده است» البته این ادعا پیشتر نیز از سوی او مطرح شده بود. یکی از اعضای هیات نظارت در مورد موضوع آفلاین شدن انتخابات به «اعتماد» گفت: صرفا یک صندوق رای و در زمان رایگیری یک نفر دچار مشکل شد و آن نیز به سرعت حل شد. او ادامه میدهد، مشکلات فنی طبیعی است و مشکل خاصی پیش نیامده است. جهانبخش سنجابی شیرازی دبیر شورای عالی نظارت نیز به «اعتماد» گفت: موضوع تخلف در انتخابات رد است و انتخابات با نظارت و صحت کامل انجام شده است. او میافزاید: در این دوره باتوجه به اینکه هیات نظارت قوانین سختگیرانهای اعمال کرده، تعداد کمتری نامزد شدند اما مشکل خاصی وجود ندارد و همهچیز در آرامش است.
با این حال همان زمان اعضای شفافیت اعلام کردند، در نظرسنجی که ما انجام داده بودیم آرا شفافیت و فردا کاملا نزدیک به یکدیگر است و اگر بعد از آفلاین شدن سیستم انتخابات این توازن بههم بخورد یعنی احتمال دستکاری وجود دارد.
در روز رایگیری انتخابات تعداد نامزدهای نهایی ۱۵۹ نفر بود. البته یک هفته پیش از انتخابات تعداد نامزدها طبق اعلام اتاق تهران ۱۸۸ نفر بود. براساس آن دادهها ۸۶ نفر در گروه بازرگانی، ۷۵ نفر در گروه صنعت، ۱۷ نفر در گروه کشاورزی و ۱۰ نفر در گروه معدن قرار بود به رقابت بپردازند، اما روز گذشته به دنبال انصراف گروهی از نامزدها ۷۰ نفر بر سر کرسی بازرگانی و ۶۴ نفر بر سر کرسی صنعت رقابت کردند. در این میان ۱۵ نفر در حوزه کشاورزی و ۱۰ نفر در حوزه معدن با یکدیگر رقابت کردند. سختترین رقابت در این دوره در گروه بازرگانی شکل گرفته است؛ جایی که ۷۰ نفر برای تصاحب ۱۶ کرسی هیات نمایندگان رقابت میکنند.
چه کسانی ساعت اولیه آمدند
روز گذشته اولین نفری که وارد سالن رایگیری شد، بهمن عشقی، دبیرکل اتاق بازرگانی تهران و سپس ناصر ریاحی خزانهدار اتاق بازرگانی تهران بود. مسعود خوانساری، رییس اتاق تهران و یحیی آلاسحاق رییس پیشین این اتاق نیز در ساعات آغازین روز پای صندوقهای رای رفتند.
حضور خصولتیها
خصولتیها در انتخابات چه میکنند؟ روزگذشته طبق پیشبینیها در میان تشکلهای بخش خصوصی حضور خصولتیها نیز قابل توجه بود. در این دوره شرکتهایی نیز بودند که گفته میشود وابسته به برخی شرکتهای پتروشیمی است. البته حضور قطعی همه این گروهها وابسته به این بود که گروه اتاق شفاف بتواند تمام اعضای خود را وارد اتاق کند. حال که گروه اندکی از این طیف وارد اتاق شدند، پیشبینی میشود این افراد نیز حذف شوند.
تعداد رایدهندگان
در جریان برگزاری انتخابات در تهران، اعضای دو طیف اصلی یعنی «ائتلاف برای فردا» و «ائتلاف تحول و شفافیت» بیرون از محل رایگیری در حال رایزنی و مذاکره برای افزایش اقبال به سمت خود و جذب آرا بودند. با این حال طبق آخرین دادهها تعداد رایدهندگان ۲ هزار و ۲۵۰ بود. این درحالی است که پرونده نهمین دوره انتخابات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران با مشارکت ۳ هزار و ۴۱۷ نفر از اعضا بسته شد.
حمله به انتخابات خرمآباد
صبح روز گذشته قرار بود انتخابات اتاق خرمآباد نیز همزمان با انتخابات اتاقهای بازرگانی سراسر کشور برگزار شود، اما در همان ساعتهای ابتدایی عدهای از نیروهای خودسر به محل برگزاری انتخابات اتاق بازرگانی خرمآباد حمله کردند و با بیرون کردن ماموران نظارت، این انتخابات را مختل کردند.
این انتخابات تا بعدازظهر روز قبل به حالت تعطیل درآمد و درحالی که گفته میشد به احتمال زیاد انتخابات اتاق خرمآباد برگزار نخواهد شد، از اتاق تهران خبر رسید که با دخالت استاندار، انتخابات اتاق بازرگانی خرمآباد از حوالی عصر آغاز شده است. پیگیری «اعتماد» نیز نشان داد که انتخابات اتاق خرمآباد برگزار شده است.
وزیر صمت در انتخابات تهران، شافعی در مشهد
در ادامه روند انتخابات اتاق بازرگانی در تهران، وزیر صنعت، معدن و تجارت و رییس شورای عالی نظارت بر انتخابات دهمین دوره اتاقهای سراسر کشور نیز در محل انتخابات حضور یافت و در سخنانی، سازمانها را بزرگترین ثروت کشور عنوان کرد که کارهای اصلی را انجام میدهند. سیدرضا فاطمیامین گفته «حاکمیت تنها و صرفا قاعدهگذار، مسوول ایجاد زیرساختها و درنهایت ناظر اجرای قوانین است؛ پس ایجاد اتاقی قوی به نفع کشور است.» وزیر صمت برگزاری بهموقع انتخابات اتاق را موردتوجه قرار داد و آن را سرآغاز تحول در اتاقها و به دنبال آن در اقتصاد ایران دانست و گفت: در کنار هم میتوانیم اعتلای اقتصادی کشور را دنبال کنیم. آمارهای کلان بیانگر حرکتهای خوب و امیدوارکننده است. در حوزههای صنعت و معدن شاهد رشد هستیم و شرایط رشد صادراتی نیز
قابل توجه بوده است. در این بین واردات نیز در خدمت صادرات قرار گرفته و شاهد رشد واردات در حوزههای سرمایهای و واسطهای بهجای حوزه مصرف، هستیم.
همچنین غلامحسین شافعی -رییس اتاق ایران- که هماکنون در اتاق مشهد حضور دارد، در یک ارتباط ویدیویی زنده با اتاق تهران، تلاش در راستای برگزاری انتخابات اتاقهای سراسر کشور را موردتوجه قرار داد و از اتاق به عنوان قدیمیترین نهاد مدنی کشور یاد کرد که توانسته اثرات قابلتوجهی در اقتصاد کشور داشته باشد.
شافعی در ادامه میگوید: اقتصاد امروز کشور با مشکلات عدیدهای مواجه است و از طرفی دولتها بدون حضور بخش خصوصی قوی قادر به رفع این مشکلات نیستند، پس تعالی اتاق ایران مورد تایید همگان است تا بتواند با تمرکز بر منافع ملی، مشاوری منصف و مشوق در کنار قوای سهگانه باشد و آینده اقتصاد را به سمت شرایط بهتر سوق دهد.
نتایج انتخابات اتاق تهران: ائتلاف برای فردا پیروز شد
پس از حدود ۱۲ ساعت رایگیری، انتخابات اتاق بازرگانی تهران شنبه شب به پایان رسید و ساعتی بعد نتایج آن اعلام شد که بر اساس آن «ائتلاف برای فردا» اکثریت کرسیها را به دست آورد. در گروه بازرگانان عباس آرگون با ۹۵۳ رای، احمدرضا فرشچیان در گروه صنعت با ۹۸۹ رای، فریال مستوفی در گروه معدن با ۹۶۲ رای و فرهاد آگاهی در بخش کشاورزی با ۹۵۲ رای در صدر رقابت قرار گرفتند. بدین ترتیب تیم «اتاق شفاف» برخلاف پیشبینیهای اعضای آن شکست خوردند. نتیجه آرای قطعی ریخته شده به صندوق ۲۱۹۴ رای بوده است که از این میان ۱۴ رای سفید بوده و تعداد آرای معتبر و نامنویسیشده در صندوقها ۲۱۸۰ رای برآورد شده است.
🔻روزنامه آرمان ملی
📍 وقتکشی پاکستان برای فرار از جریمه میلیون دلاری
سال ۲۰۰۲ بود که توافقنامهای برای ساخت خط لوله بین پاکستان و ایران امضا شد و براساس آن پاکستان متعهد شد که در بخش۸۰۰ کیلومتری خط لوله خود را بسازد اما ساخت آن برای سال ۱۴ به تعویق افتاد این درحالی است که ایران بخش خود را تا مرز پاکستان به پایان رسانده است و این بخش آماده بهرهبرداری است، اما ساخت و ساز این خط لوله پس از آن به تأخیر افتاد که هند به دلیل خطرات بزرگ از شرکت در این پروژه خودداری کرد و به مشکلاتی در تضمین ایمنی خط لوله گاز در بخش پاکستان استناد کرده است، از سوی دیگر چندی پیش نشست مقامات پاکستانی با آمریکاییها برای معاف کردن پروژه واردات گاز ایران از تحریمها بود و گفته شده بر اساس تحریمهای آمریکا، واردات گاز از ایران ممنوع شده و پاکستان نمیتواند از ایران گاز بخرد بااین حال کارشناسان معتقدند ایران در صورت احداث این خط لوله به اهداف گستردهتری در بلند مدت دست خواهد یافت و تاکنون از شکایت از پاکستان در این خصوص خودداری کرده، اما مهلت اعتبار این قرارداد در حال پایان یافتن است و در صورتی که ایران اقدام به شکایت در مجامع بینالمللی نکند، فرصت دریافت جریمه حدود ۱۸ میلیون دلاری از بین خواهد رفت.
مانعتراشی آمریکا در اجرای پروژه
جهانبخش امینی، کارشناس حوزه انرژی در این خصوص به «آرمان ملی» گفت: بحث انتقال گاز به پاکستان با وجود آنکه از خیلی قبل قرارداد آن منعقد شده بود که به دلیل تشدید تحریمهای آمریکا و کارشکنیهای این کشور با شکست مواجه شده است هرچند پاکستان نیز رسماً از اجرای آن سرباز نمیزند، اما به صورت مختلف در حال وقتکشی است تا زمان اعتبار این قرارداد سپری شود و از جریمهای که در این زمینه باید پرداخت کند فرار کند. او افزود: ایران اهداف بلندمدتی را در راستای اجرای این پروژه دنبال میکند و برای مسئولان کشور اجرای این پروژه در هر صورت از مطلوبیت بیشتری در مقایسه با دریافت جریمهای است که در عرصه بینالمللی به دلیل تخلف از قرارداد خرید گاز از ایران باید دریافت کند. امینی بیان کرد: هدف گذاری ایران در این قرارداد علاوه بر ارسال گاز به پاکستان کشورهایی مانند هند و کشورهای آسیای دور را دربرمیگیرد که به دنبال ایجاد شرایطی برای عملیاتی کردن این قرارداد است.
اهرم فشارهای بینالمللی یا جریمه ۱۸ میلیون دلاری؟
این کارشناس اضافه کرد: پیش از این در اجرای قراردادهایی مانند قرارداد انتقال گاز ترکیه به اروپا نیز مشکلاتی مشابه رخ داده بود، اما ایران امیدوار است این قرارداد را با استفاده از قوانین بینالمللی اجرایی کند. او درباره محدودیت زمانی اعتبار این قرارداد تا حدود یک سال دیگر و از دست رفتن مبلغ جریمهای بالغ بر ۱۸ میلیارد دلار از پاکستان گفت: ایران و پاکستان دارای منافع مشترکی هستند و با وجود تحریمها سعی در توسعه روابط اقتصادی دارند که البته منافع هر دو کشور لحاظ شود. اما ایران اهداف طولانی مدتتری را در سایه تقویت دیپلماسی اقتصادی – سیاسی دنبال میکند که امید است با پیگیریهای جدیتر در روابط دو کشور و همچنین استفاده از اهرمهای بینالمللی قادر به اجرای این پروژه باشد.
شکایت نکنیم همه چیز را از دست میدهیم
مهران امیرمعینی، معاون سابق مدیر بینالملل در بازاریابی و عملیات گاز شرکت ملی نفت گفت: ما در این مدت کوتاه یک ساله که زمان داریم و اگر شکایت نکنیم و مراحل قانونی آن طی نشود طرف پاکستانی آزاد میشود و ما از نظر حقوقی نمیتوانیم هیچ اقدامی در مراجع بینالمللی انجام دهیم، بنابراین به نظر نمیرسد که طرف پاکستانی تمایل داشته باشد که از ایران برداشت گاز کند و طی این مدت نشان داده که به نوعی زمان میخرد، بنابراین مهمترین اقدام شکایت است. عضو هیات علمی موسسه مطالعات بینالمللی انرژی ادامه داد: اکنون پاکستان طرحهای توسعه الانجی را دنبال میکند و بنا دارد نیاز خود را از طریق الانجی مرتفع کند و مذاکراتی هم با روسیه برای ساخت خط لوله البته از مسیر دیگری غیر از مسیری که در برنامه صادراتی ایران بوده، داشته است و باتوجه به محدودیتهایی که در ارتباط با صادرات گاز برای روسیه بهوجود آمده پاکستان میتواند بازار جذابی برای این کشور باشد و به نوعی اولویت و دست برتر را در صادرات به این کشور خواهد داشت.
قرارداد گازی ایران-پاکستان به گام آخر رسید
این مقام مسئول اضافه کرد: مهم در قرارداد گازی تهران-اسلامآباد اینکه طرف پاکستانی هیچ اقدام مثبتی در ارتباط با احداث خط لوله برای دریافت گاز از مسیر ایران نداشته است و برای شمال به جنوب خط لوله دارد اما شرقی-غربی نیاز به احداث ۷۰۰ کیلومتر خط دارد تا گاز را به مراکز مصرف خود برساند که تاکنون هیچ اقدامی در این زمینه انجام نداده است. امیرمعینی گفت: اجرایی شدن این قرارداد نیازمند بازنگری در مسیر خط لوله خواهد بود و به نظر میآید سخت نباشد اما در هر حال نکته مهم تعلل طرف پاکستان است و این کشور همیشه ادعا کرده که ایران تحریم است و ما نمیتوانیم پروژه را تامین مالی کنیم بنابراین همواره این پروژه به تعویق افتاده است. او با بیان اینکه شکایت نتایج مثبتی خواهد داشت، توضیح داد: بهترین کاری که ایران میتواند انجام دهد اینکه شکایت کند تا مراحل حقوقی را طی کند اگر در فرصت یک ساله این اتفاق نیفتد ایران همه چیز را از دست خواهیم داد. معاون سابق مدیر بینالملل در بازاریابی و عملیات گاز شرکت ملی نفت گفت: رقم دقیق جریمه به دادگاه بستگی دارد و بر اساس مفاد قرارداد تعیین خواهد شد. بر اساس این گزارش، اخیرا مقامات ایران به پاکستان اعلام کردهاند تا بهار سال ۱۴۰۳ خط لولهای برای دریافت گاز ایران احداث کند وگرنه با جریمه ۱۸ میلیارد دلاری روبرو خواهد شد و به گفته یک مقام پاکستانی پروژه خط لوله بخش پاکستانی برای دریافت گاز ایران باید تا فوریه یا مارس ۲۰۲۴ آماده باشد در غیر این صورت اسلامآباد باید جریمه ۱۸ میلیارد دلاری پرداخت کند این درحالی است که دو کشور در سال ۲۰۰۹ یک قرارداد گازی امضا کردند که بر اساس آن مقرر شد خط لوله ایران-پاکستان تا سال ۲۰۱۴ احداث شود و ایران از ابتدای سال ۲۰۱۵ روزانه ۲۱ میلیون متر مکعب گاز به این کشور تحویل دهد و در ازای هر روز تاخیر، پاکستان موظف به پرداخت یک میلیون دلار جریمه خواهد بود و ایران تا سال ۲۰۱۵ خط لوله انتقال گاز را تا نزدیکیهای مرز پاکستان احداث کرد، اما پاکستان بهدلیل تحریمهای آمریکا هنوز برای احداث خط لوله از مرزهای ایران تا منطقه نوابشاه در ایالت سند اقدام نکرده است.
🔻روزنامه شرق
📍 معادله چینی
روز جمعه ۱۹ اسفندماه ۱۴۰۱، بیانیه سهجانبهای در پکن بین ایران، عربستان و چین به امضا رسید. بر اساس این بیانیه جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی برای ازسرگیری روابط دوجانبه و بازگشایی مجدد سفارتخانههای دو کشور بعد از هفت سال قطع رابطه توافق کردند. احیای روابط دیپلماتیک بین ایران و عربستان واکنشها و تحلیلهای متفاوتی به دنبال داشت؛ از تحلیلهایی که این توافق را برای ایران پر از دستاورد نمیدانند تا تحلیلهایی که آن را نشانه تغییر موازنه قدرت در خاورمیانه میدانند. تحلیلگرانی که احیای روابط ایران و عربستان را چندان مهم نمیدانند، معتقد هستند سیاست خارجی عربستان به درجهای رسیده است که همزمان با حفظ روابط با غرب، از منافع ملی خود با شرق غافل نشود و در عین حال با همسایگان خود به صلح پایدار برسد. آنها میگویند که دستاورد این توافق برای اقتصاد ایران چندان اهمیتی ندارد؛ زیرا عربستان نقش قابلتوجهی در اقتصاد ایران نداشته است اما از نظر رفع تنشهای منطقهای و ایجاد انتظارات مثبت در اقتصاد میتواند قابلتوجه باشد. در مقابل این گروه، تحلیلگرانی وجود دارند که میگویند نقشه جغرافیای اقتصادی منطقه عوض شده و معادلات جدیدی در شاهراه انرژی جهان شکل گرفته است.
رویگردانی آمریکا از خاورمیانه
تا حدود سه دهه پیش آمریکا از نظر انرژی به خاورمیانه وابسته بود و بخش زیادی از نفت مورد نیاز خود را از کشورهای این منطقه تأمین میکرد؛ بنابراین امنیت آمریکا به امنیت خطوط نفت خاورمیانه گره خورده بود. پس از انقلاب نفت شیل، آمریکا توانست با استخراج نفت خود به یکی از بزرگترین بازیگران بازار نفت جهان تبدیل شود و در مقاطعی عنوان بزرگترین تولیدکننده نفت جهان را به یدک بکشد. هرچند استخراج نفت شیل بسیار پرهزینه بود اما آمریکا در تمام این سالها تلاش کرد تا با بهرهگیری از پیشرفتهترین فناوریهای نفتی، هزینه استخراج نفت خود را کاهش دهد و در مواردی که نیاز به واردات نفت داشت، از کشورهای نزدیکتر مانند مکزیک، ونزوئلا و کانادا نفت خریداری کند تا پالایشگاههایی را راه بیندازد که از دیرباز ساختارشان با نفت سنگین طراحی شده و با نفت سبک و شیرین شیل سازگاری ندارند. بهجز این، آمریکا در حوزه گاز هم تبدیل به یکی از بزرگترین تولیدکنندگان گاز جهان شده است. انقلاب نفت و گاز شیل موجب شد که آمریکا، حضور در خاورمیانه را هزینه اضافه برای خود تلقی کند و ناگهان چتر حمایتی خود را از سر عربستان برداشت.
اتحاد عربی- چینی بازار انرژی
عربستان در مقابل شرایط جدید، تلاش کرد روابط خود را با شرق محکمتر کند و حالا این کشور بزرگترین صادرکننده نفت به بازار چین بهشمار میآید. از آنسو چینیها که بزرگترین واردکننده نفت جهان بهشمار میآیند، از تیرگی روابط آمریکا و عربستان استقبال کردند و سرمایهگذاریهای سنگینی در این کشور انجام دادند. چندی پیش شی جینپینگ، رئیسجمهوری چین به ریاض سفر کرد و قراردادهای بزرگی با عربستان به امضا رساند. بر همین اساس، شرکتهای سعودی و چینی ۳۴ قرارداد سرمایهگذاری و اقتصادی در بخشهای مختلف را امضا کردند. تسنیم در این زمینه گزارش داد که تجارت چین و عربستان از زمان برقراری روابط آنها در سال ۱۹۹۰ بهطور پیوسته افزایش یافته است و چین سال گذشته ۲۷ درصد از صادرات نفت عربستان را خریداری کرد. در پایان سال ۲۰۲۱، تجارت دوجانبه این دو کشور سالانه بالغ بر ۸۷.۳۱ میلیارد دلار بود. البته تقویت روابط با چین فقط به عربستان منحصر نشد و سایر کشورهای عرب حوزه خلیج فارس که جزء تولیدکنندگان بزرگ نفت و گاز جهان هستند، راه ریاض را در پیش گرفتند. اخیرا قطر قرارداد بزرگ ۲۷ساله به ارزش
۶۰ میلیارد دلار با چین بست تا این کشور کوچکی که یکی از غولهای گازی جهان است، LNG مورد نیاز چین را تأمین کند. در این میان امارات هم نهتنها قراردادهای مهمی در حوزه نفت و گاز با چین بسته، بلکه دامنه این قراردادها به همکاریهایی در حوزه هوا و فضا هم رسیده است. در بازار انرژی عراق، اشتیاق چینیها برای سرمایهگذاری به حدی بوده است که این کشور دست رد را به سینه چینیها زد. وزارت نفت عراق در سال گذشته میلادی پیشنهاد سه قرارداد نفتی با چین را رد کرده است. عراقیها اعتقاد دارند این قراردادها به چین امکان سیطره بیشتر بر میادین نفتی عراق را میداد که به سبب آن موجب خروج سرمایهگذاری سایر غولهای نفتی از این کشور میشد.
تقابل چین و آمریکا در خاورمیانه؟
این معادلات حالا از نظر برخی تحلیلگران انرژی به معنی نفوذ هرچه بیشتر چین به خاورمیانه و خروج آمریکا از منطقه است. البته جنگ روسیه و اوکراین توانست آمریکا و اروپا را متقاعد کند که هنوز غرب به منابع سرشار انرژی در خاورمیانه نیاز دارد و جو بایدن، رئیسجمهوری آمریکا تلاش کرد با سفر به عربستان و گفتوگو با امیر قطر دل کشورهای عربی را به دست آورد، اما کشورهای عرب حوزه خلیج فارس دست آمریکا را پس زدند و حالا به نظر میرسد چین درصدد در مشت گرفتن خاورمیانه است؛ اتفاقی که به گفته مرتضی بهروزیفر، کارشناس انرژی، خوشایند آمریکا نیست و حتما در نقطهای به رویارویی دو ابرقدرت اقتصادی میکشد. او به «شرق» توضیح میدهد که به نظر میرسد چین میخواهد نقش سنتی آمریکا در خاورمیانه را ایفا کند و در ازای تأمین امنیت منطقه از منابع پایدار انرژی برخوردار شود و رشد اقتصادی خود را تضمین کند، اما آمریکا در رقابت اقتصادی با چین رضایت نمیدهد که این کشور بهراحتی به منابع پایدار انرژی در خاورمیانه برسد و با غیبت در خاورمیانه جاده را برای نفوذ بیشتر چین در منطقه و رشد اقتصادی آن صاف کند. این کارشناس همچنین تأکید میکند که خواهناخواه خاورمیانه یک منطقه بسیار مهم در بازار انرژی جهان بهشمار میآید و نقشی کلیدی در قیمتهای جهانی انرژی دارد؛ بنابراین آمریکا بهسادگی این منطقه را به چین واگذار نمیکند؛ بهویژه اینکه پس از جنگ روسیه و اوکراین، اروپا هم به خاورمیانه بهعنوان جایگزین روسیه در بازار انرژی خود نگاه میکند. به اعتقاد بهروزیفر، ایران هم زمانی میتواند از این معادله منطقهای بازار انرژی سود ببرد که مانند عربستان هم نگاه به شرق را حفظ کند و هم جانب غرب را نگه دارد و احیای روابط دیپلماتیک با عربستان را گامی در جهت رفع تنشهای خود با جهان ببیند و دوباره سر میز مذاکره برجام حاضر شود. حمید حسینی، عضو اتحادیه صادرکنندگان فراوردههای نفت، گاز و پتروشیمی ایران هم در گفتوگو با فراز دیلی معتقد است که باید دید واکنش نهایی آمریکاییها نسبت به این موضوع چه خواهد بود؟ او توضیح میدهد که احیای روابط دیپلماتیک ایران و عربستان یا در جهات دوقطبیسازی موازنه قدرت در خاورمیانه بین شرق و غرب شکل گرفته است یا اینکه توافقی بین تمام کشورهای طرف برجام بوده که میتواند گامی در جهت حلوفصل تنشهای سیاست منطقهای ایران و امضای برجام باشد. او تأکید میکند که هنوز مشخص نیست کدامیک از این سناریوها رخ داده است؟ عکسالعملی که البته به گفته محمد بیات، تحلیلگر مسائل بینالملل با اکوایران، میتواند واکنش تند آمریکا و ایجاد بحرانهای جدید در منطقه خاورمیانه را به دنبال داشته باشد.
🔻روزنامه همشهری
📍 رونق صنعت با موتور خودرو
تولید و فروش صنایع در یک سال گذشته، تحتتأثیر رشد صنعت خودرو، بهترتیب ۲۱.۹درصد و ۲۱.۶درصد قد کشیده است
مرکز پژوهشهای مجلس از مثبتشدن شاخص تولید و فروش شرکتهای صنعتی در نتیجه رشد صنعت خودرو و قطعات آن و البته ناشی از نوسان نرخ ارز خبر داد و اعلام کرد: در بهمن امسال نرخ رشد ماهانه قیمت فعالیت صنعتی بورسی پس از نوسانات نرخ ارز رشد ۴.۱درصدی را ثبت کرد که بالاترین میزان رشد پس از خرداد۱۴۰۱ به شمار میآید. به گزارش همشهری، براساس یافتههای نهاد تحقیقاتی وابسته به مجلس، رشد نقطه به نقطه قیمت فعالیتهای صنایع پس از ۱۰ماه دوباره صعودی شده و رشدی ۳۵.۹درصدی نسبت به بهمن پارسال را تجربه کرده و میانگین شاخص سالانه قیمت در بهمن امسال روند نزولی یک سال اخیر را ادامه داده و با ۱.۴درصد کاهش نسبت به دیماه سالجاری به ۴۵.۷درصد رسیده است. این گزارش نشان میدهد شاخص تولید و فروش صنایع در بهمن امسال نسبت به بهمن سال گذشته بهترتیب ۲۱.۹درصد و ۲۱.۶درصد و نسبت به دیماه سالجاری ۸.۳درصد و ۹.۳درصد قد کشیده که بیشترین تأثیر در رشد تولید و فروش ناشی از صنعت خودرو و قطعات بوده است. بهگونهای که در ماه گذشته شاخص تولید رشته فعالیت خودرو و قطعات نسبت به ماه مشابه سال گذشته ۸۰.۴درصد و شاخص فروش ۸۶درصد افزایش داشته و شاخص تولید رشته فعالیت فلزات پایه پس از رشد منفی در دی ماه در بهمن سالجاری رشدی ۱۳.۲درصدی را ثبت کرده است. بازوی تحقیقاتی مجلس میگوید در مقایسه وضعیت تولید صنایع در بهمن امسال نسبت به بهمن سال گذشته از بین ۱۵رشته فعالیت صنعتی ۱۳رشته افزایش در تولید و ۲رشته افت تولید را تجربه کردهاند. بیشترین سهم در افزایش شاخص تولید ناشی از صنعت خودرو و قطعات، تجهیزات برقی و محصولات فلزی به جز ماشینآلات و تجهیزات بوده است. از بین ۱۵رشته فعالیت صنعتی ۱۲رشته در فروش با رشد مواجه و ۳رشته هم افت فروش را ثبت کرده که بیشترین اثر و سهم در افزایش فروش صنایع بورسی ناشی از فروش تجهیزات برقی، خودرو و قطعات و کاشی و سرامیک بوده است.
افت تولید معدنیها
مرکز پژوهشهای مجلس فاش میسازد در بهمن امسال نسبت بهمدت مشابه سال قبل شاخص تولید شرکتهای معدنی ۲۶.۳درصد و نسبت به دیماه ۲.۶درصد کاهش یافته است. افزون بر این فروش شرکتهای معدنی در ماه گذشته ۱۹.۷درصد نسبت به بهمن پارسال و ۲۳.۷درصد نسبت به دیماه امسال رشد کرده است. یافتههای مرکز یادشده نشان میدهد تولید و فروش شرکتهای صنعتی بورسی در آذرماه امسال پس از ثبت بالاترین سطح در سال۱۴۰۱ در دیماه امسال بهدلیل قطع گاز صنایع رشد ماهانه منفی را تجربه کرده اما در بهمن این افت در تولید و فروش جبران شده است.
اثر حذف ارز ۴۲۰۰تومانی
یکی از مهمترین تغییرات در تولید، فروش و هزینه تولید صنایع، به حذف ارز ۴۲۰۰تومانی کالاهای اساسی مربوط میشود؛ بهگونهای که با حذف ارز ترجیحی، هزینه تولید صنایع غذایی و آشامیدنی به جز قندوشکر در اردیبهشت ۴۵درصد و در خرداد ۵۰درصد رشد کرده اما در ماههای بعد اثر آن تخلیه شده و حتی در دی و بهمن هزینه تولید این صنایع اندکی رشد کرده است. براساس این گزارش هزینه تولید صنایع غذایی و آشامیدنی از تیرماه به بعد مسیر نزولی را تجربه کرده و در بهمن به ۱۲۴درصد رسیده است. مرکز پژوهشهای مجلس میگوید در بهمن امسال تحتتأثیر شوکهای ارزی ماههای اخیر، هزینه تولید صنایع ازجمله فلزات پایه و محصولات فلزی بیشتر شده و بالاترین رشد تورم نقطه به نقطه هم مربوط به صنایع غذایی و آشامیدنی و دارو بوده است.
مطالب مرتبط