اعضای اوپک در پایان نشست روز گذشته خود اعلام کردند که توافق قبلی اوپک (نوامبر ۲۰۱۶) مبنی بر کاهش تولید تا سقف یک میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه همچنان به قوت خود باقی است. معنی اجماع اعضای اوپک در پنج بخش تقسیم‌بندی شده است: نخست؛ توافق همکاری کشورهای عضو و غیرعضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) برای کاهش در مجموع روزانه یک میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه‌ای (یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه اوپک و ۶۰۰ هزار بشکه کشورهای غیرعضو اوپک) همچنان معتبر خواهد بود. دوم؛ اعضای اوپک و غیراوپک در ماه‌های گذشته یک میلیون بیشتر از میزان تعهد خود کاهش عرضه در بازار داشته‌‌اند و این بدان معناست که به جای یک میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز، ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه کاهش عرضه صورت گرفته است، به گونه‌ای که اکنون میزان تعهد و پایبندی آنها حدود ۱۵۰درصد است. سوم؛ بنابر تصمیم نشست ۱۷۴ اعضای اوپک، آن دسته از اعضا که در توافق حضور داشته (به غیر از نیجریه، لیبی و ایران) و بیش از میزان تعهد خود کاهش تولید داده‌اند، براساس سهم تعیین شده خود تولید خواهند کرد، به گونه‌ای که در این شرایط میزان پایبندی مجموع اعضای اوپک کاهش می‌یابد و به ۱۰۰درصد می‌رسد. چهارم؛ در صورت عملی شدن این تصمیم، در عمل روزانه یک میلیون بشکه نفت بیشتر وارد بازارهای جهانی خواهد شد که این به معنای افزایش تولید نیست و تنها به منزله پایبندی ۱۰۰ درصدی به توافق همکاری اوپک و غیراوپک است، در همین حال ممکن است امکان روانه شدن همه این یک میلیون بشکه به بازار وجود نداشته باشد و میزان کمتری وارد بازار شود. پنجم، اگر یکی از اعضای حاضر در این توافق کاهش تولید قابل توجهی داشته باشد، برای جبران این کاهش تولید با آن کشور مذاکره و در صورت توافق طرف‌ها، جبران این کاستی انجام می‌شود. توافقی که ظاهرا پیشنهاد ایران به اوپکی‌هاست. زنگنه، وزیر نفت ایران با مخالفت پیشنهاد افزایش تولید ٥٠٠ تا ١,٥ میلیون بشکه اوپک که از سوی عربستان و روسیه مطرح شده بود تنها پیشنهاد داد که هر کشور به سطح تولید مورد تعهد خود بازگردد. البته بسیاری از کشورهایی که تولید خود را فراتر از توافق کاهش داده‌اند، امکان افزایش تولید را ندارند و پایبندی بیش از حد آنها، داوطلبانه نیست و ظاهرا اعضا توافق کرده‌اند که هر کشوری که توان افزایش تولید ندارد می‌تواند سهم خود را به کشور دیگری که امکان افزایش تولید دارد، واگذار کند. بدین‌ترتیب حدود یک میلیون بشکه می‌تواند به بازار نفت اضافه شود. برخی کارشناسان می‌گویند که این توافق می‌تواند به صورت عملی بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ هزار بشکه وارد بازار کند.

تصمیم اوپک مورد تایید ایران

در همین حال وزیر نفت پس از پایان نشست یکصد و هفتاد و چهارمین نشست اوپک، تصمیم اعضا برای پایبندی به بیانیه همکاری اوپک و غیراوپک را مورد تایید ایران دانست و گفت: این همان طرحی بود که از ابتدای ورودم به وین مطرح کردم و خوشبختانه همان شد. آن‌گونه که ایرنا گزارش داده، زنگنه در جمع خبرنگاران اظهار داشت که در نشست اوپک تاکید شد که بیانیه همکاری اوپک و غیر اوپک ١٠٠ درصد اجرایی شود. وی افزود: اینکه در عمل چه می‌شود بحث دیگری است که یکسری اعضا کمتر از سهمیه‌شان تولید کردند می‌توانند تولید کنند، اعضای غیراوپک هم در این باره تصمیم می‌گیرد اما بحث ما اوپک بود. زنگنه اضافه کرد که افزایش تولید نفت از ماه جولای اجرایی خواهد شد.

تبانی عربستان و روسیه محقق نشد

تا یک هفته پیش قرار بود که مانند نشست ١٧٣ اوپک، تازه‌ترین نشست اعضا تنها با صورت جلسه تصمیم‌گیری برای ادامه روال کاهش تولید اعضا برای تداوم روال افزایشی قیمت نفت برگزار شود که به یکباره و توافق روسیه و عربستان برای افزایش تولید اعضا وارد حاشیه‌های جدیدی شد. حاشیه‌هایی که موجب شد تا برای نخستین‌بار بعد از حمله برخی نیروهای خودسربه سفارت عربستان و تاریک شدن روابط ایران و عربستان، دو مقام ارشد ایرانی و عربستانی نیم ساعت پشت درهای بسته با یکدیگر مذاکره کنند. صورت بشاش وزرای نفتی ایران و عربستان بعد از این دیدار با یکدیگر و البته برگزاری نشستی به همین سیاق با نواک، وزیر انرژی روسیه و صحبت‌هایی که بعد از این دیدارها منتشر شد خبر از توافقی پنهان را می‌داد موجب شد تا پیش از اعلام نتیجه نشست ١٧٤ اوپک برخی رسانه‌ها از گمانه‌زنی‌ها برای افزایش تولید کمتر از یک میلیون بشکه‌ای اعضا خبر دهند و اعلام کنند که صحبت‌های زنگنه که بارها اعلام کرده بود: «با هر آنچه نفع ایران را به خطر بیندازد موافقت نخواهد کرد» با این دیدارها تامین شده و ایران با دیگر اعضا اوپک همراه می‌شود. به این ترتیب می‌توان گفت که یکصد و هفتادو چهارمین جلسه اوپک، با پیشنهاد اخیر روسیه و عربستان به یکی از پرحاشیه‌ترین نشست‌های این کارتل نفتی تبدیل شده، نشستی که از آخرین جمعه خرداد ماه سال جاری با پیشنهاد جدید روسیه و عربستان برای افزایش ٥٠٠ هزار تا ١,٥ میلیون بشکه‌ای نفت اعضای اوپک حاشیه‌هایش آغاز شده بود بالاخره بعد از دو روز دیدار و مذاکرات پشت پرده در نشست دیروز اعضای اوپک به این توافق رسیدند تا از ماه جولای با حفظ پایبندی به کاهش تولید، حدود یک میلیون بشکه به تولید اعضا افزوده شود.

این تصمیم قیمت جهانی نفت را بیش از دو درصد افزایش داد و هر بشکه نفت برنت در حال حاضر از ٧٥ دلار در هر بشکه عبور کرده است.

٣٠ دقیقه حساس

پیش از این و در دو روز گذشته از حضور وزرای اوپکی در وین؛ حاشیه‌های مهم‌تر از متن موجب شد تا کمتر نشست‌های برگزار شده این سازمان مورد توجه قرار گیرد و اخباری همچون خروج زنگنه، وزیر نفت از جلسه «نظارتی مشترک وزارتی در مورد بیانیه اوپک» در پنجشنبه‌شب گذشته موجب شد تا موج جدیدی در مورد مخالفت ایران از افزایش تولید نفت اعضا بر سر زبان‌ها بیفتد و رسانه‌های داخلی وخارجی با پوشش این خبر نشان دهند که ایران همچنان بر موضع خود پافشاری می‌کند اما روز گذشته دو دیدار خاص موجب شد تا روال توافقات اوپکی‌ها به شکلی دیگر پیگیری شود. ظهر روز گذشته زنگنه، وزیر نفت ایران برای نخستین‌بار بعد از تیره شدن روابط ایران و عربستان با الفالح، وزیر نفت عربستان برسر یک میز نشست و در مورد تصمیم اوپک بحث کرد. نشستی ٣٠ دقیقه‌ای که بعد از آن ورق توافقات کمی برگشت و چهره بشاش دو وزیر خبر از توافقی داد که می‌توانست منافع دو قدرقدرت بازار نفت را تامین کند. البته زنگنه پیش از دیدارش با الفالح دیداری ٣٠ دقیقه‌ای را با الکساندر نواک داشت که موجب شد رسانه‌های حاضر در نشست اوپک این دو دیدار را موثرترین دیدارهای حاشیه‌ای اوپک ١٧٤ بخوانند. زنگنه پس از این دیدار گفت که« از رسیدن به توافق ناامید نیستم. در این نشست راجع به همه‌چیز صحبت شد، ملاقات خوبی بود. »

سمینار هفتم تحت تاثیر نشست ١٧٤

روز پنجشنبه اعضای اوپک در حالی در هفتمین سمینار اوپک شرکت کردند که به نظر می‌رسید رسما همه نگاه‌ها و توجه وزرای نفتی اوپک به جلسه‌ای است که دیروز و امروز در دستور کار اعضاست. روالی که حتی موجب شد تا با وجود اهمیتی که سمینار اوپک داشت اما دیدارهای حاشیه‌ای وزرا مهم‌تر از متن آن باشد و رسانه‌ها این دیدارها را بیشتر مورد توجه قرار دهند. روالی که حتی موجب شد تا بیژن نامدار زنگنه در جریان سخنرانی‌اش در این سمینار هم باز به انتقاد از امریکا بپردازد و از اقتدار اوپک و غیر سیاسی بودن این سازمان صحبت کند. او در انتقاد از دخالت‌های امریکا در بازار نفت با تاکید بر اینکه «قیمت نفت در جایی مطلوب است که یک توازن حساس میان سه عنصر بنیادین «تضمین سرمایه‌گذاری آینده در کشورهای تولیدکننده نفت»، «تضمین عرضه به‌موقع و کافی نفت برای تامین تقاضا» و «تضمین رشد پایدار و مقبول برای اقتصاد جهانی» ایجاد شده «مجددا خاطرنشان کرد که ایران ‎ مخالف قیمت بالای نفت است؛ و دلیل آن را هم زیان تولید‌کنندگان و مصرف‌کنندگان در بلندمدت خواند.» او حتی رشد قیمت‌ها را سیاسی و با دلایل سیاسی خواندو عنوان کرد که «دلیل قیمت‌های بالای کنونی نفت به طور عمده نبود تعادل میان عرضه و تقاضای نفت نیست. برعکس، تنش سیاسی ایجاد شده از سوی دولت امریکا موجب تشدید بی‌ثباتی و ابهام در بازار شده، مصرف‎کنندگان را نگران کرده و قیمت‎ها را بالا برده است. روالی که با خروج امریکا از برجام موجب افزایش حدود ٦ دلاری قیمت نفت شد.»

ورود عضو ١٥

در ادامه این نشست اوپک اعضا با ورود کنگو به عنوان پانزدهمین عضو اوپک موافقت کردند و از این پس اوپکی‌ها به جای ١٤ عضو، ١٥ عضو رسمی دارند. ذخایرنفت کنگو حدود یک میلیارد و ۷۰۰ هزار بشکه و تولید روزانه این کشور هم‌اکنون بیش از ۳۰۰ هزار بشکه در روز است.

منبع: روزنامه اعتماد