پنجشنبه 13 ارديبهشت 1403 شمسی /5/2/2024 3:53:06 PM

یک فعال اجتماعی نیجریه ای قرن نوزدهم گفته بود که «وجدان چونان یک زخم باز است، فقط حقیقت آن را التیام می‌بخشد.» 
رسالت رسانه در تاریخ و جغرافیای امروز

نمی‌دانم آیا در همه جوامع وجدان انسان‌ها، به‌عنوان کانون آگاهی و احساس انسانی و همدلی اجتماعی، بخش زخم‌خورده و رنجور شخصیت آنان است یا این تجربه مردمانی است که در برخی جوامع خاص زندگی می‌کنند؟ اما به هر حال در این گفته حقیقتی نهفته است و آن این‌که راه التیام بخشیدن به وجدان مجروح، که چونان زخمی باز هم رنج‌آور و دردآفرین است و هم مجرایی برای ورود انواع آلودگی‌های ناخواسته، استفاده از مرهم حقیقت و بازگشایی واقعیت‌ها و براندازی پرده‌های فریب و نیرنگ و گمراهی است. اما در هر جامعه این کار در ذات خود چه کار سخت و پرتعبی است! آیا یک رسانه می‌تواند به راحتی چنین نقشی را ایفا کند؟

از بین روزنامه‌های قدیمی که هر یک برای خود هدفی را بر می‌شمرند روزنامه انگلیسی گاردین که از سال ۱۸۲۱ شروع به انتشار کرده هدفی را برای خود تعیین کرده، اینکه صدای مردم بی‌صدا باشد و قدرت را مورد پرسش قرار دهد و روشنگری کند. برحسب همان نقل قول قبلی شعار روزنامه این است «وجدان و آگاهی‌ای که از حقیقت تغذیه شود».

تجربه روزنامه‌نگاری ایران برای بیش از یک قرن، چالش با همین مفاهیم را در بر دارد. تا کجا می‌توان تابع حقیقت بود؟ تا کجا می‌توان قدرت را چالش کرد و مورد پرسش قرار داد؟ چگونه می‌توان صدای خاموشان بود و چگونه می‌توان زخم‌های باز ذهن و جان مردم را شناخت و در راه التیام آن کوشید؟ حتماً کار سختی است و من راه مشخصی برای نائل شدن به آن نمی‌دانم مگر این که چنین اهدافی را لااقل در ذهن خود زنده نگه داریم و در هر مورد در نیل به آن حتی‌الامکان بکوشیم.

مدت‌ها است رسم استفاده از اطلاعات آماری و تحلیل دقیق داده‌ها از سنت مدیران سیاسی و بسیاری نویسنده‌های روزنامه‌ها بر افتاده است که نشان از واگرایی است و جای تأسف. همه به فلسفیدن مشغول هستند و چون بسیاری در این راه نیز آموزش ندیده‌اند، به کلی‌گویی و تکرار مکررات و کاهیدن عقل به مانور در اطراف چند واژه مشغول هستند. یک راه‌حل مقدماتی و برای شروع این است که این سنت مستند و مستدل سخن گفتن در جامعه روزنامه‌نگاری کشور احیا و پایدار شود. این نیز ابتدا نیازمند آموزش کادرهای این رشته‌ها در مورد منابع آمار و اطلاعات و درک این داده‌ها همراه با آموزش روش‌های مقدماتی پردازش داده‌ها - چه آماری و عددی و چه غیر آن- است. شایسته است این رسانه نوپا که آرزوی توفیق آن را دارم، در این راه جدیت به خرج دهد.


دکتر محمد طبیبیان

مطالب مرتبط



نظر تایید شده:0

نظر تایید نشده:0

نظر در صف:0

نظرات کاربران

نظرات کاربران برای این مطلب فعال نیست

آخرین عناوین