یحیی سلیمانی مقام، کارشناس ارشد اقتصاد:ریسک مفهومی  است که تاریخچه­ای طولانی در زندگی انسان دارد. از زمان انسان های اولیه که زندگی خود را با شکار تامین می­کردند تا انسان­های متمدن امروزی که بیشتر با تکنولوژی و فناوری درارتباط هستند همواره فعالیت­های انسان با ریسک همراه بوده است.مفهوم ریسک در ذهن عموم مردم به معنای مالی آن به کار می‌رود. ریسک مالی یعنی اینکه پول را در راهی به کار ببرند که احتمال از دست دادن آن وجود داشته باشد.

در اقتصاد ریسک را می‌توان به صورت رویداد‌های غیرمنتظره که معمولاً به صورت تغییر در ارزش دارایی‌‌ها یا بدهی‌‌ها می‌باشد، تعریف کرد. ریسک گریزی (Risk aversion)، به معنای ترجیح پذیرش ریسک کم‌تر می‌باشد. به بیان ساده ریسک گریزی به معنای عدم تمایل به معامله‌ای پرسود ولی با ریسک بالا و ترجیح دادن معامله‌ای با سود کم‌تر، ولی امنیت بیشتر می‌باشد.ریسک پذیری دقیقا  نقطه مقابل ریسک­گریزی است. سازمان همکاری­های اقتصادی و توسعه(OECD) هرساله گزارشی درخصوص ریسک­پذیری کشورهای دنیا ارائه می­کند که معیار عمل خوبی برای سرمایه گذاران داخلی و خارجی و عموم مردم می­باشد.در این گزارش به ریسک کشورها نمره­ای بین ۰ تا ۸ اختصاص می­یابد که صفر به معنای کمترین ریسک و بیشترین امنیت اقتصادی و نمره ۸ نشان دهنده بیشترین ریسک و کمترین امنیت اقتصادی می­باشد.درجه ریسک­پذیری اقتصاد ایران درچندین سال گذشته بین ۴ الی ۷ در نوسان بوده است.یعنی همیشه در زمره کشورهای با ریسک اقتصادی بالا و متوسط رو به بالا قرار داشته ایم.درچنین وضعیتی طبیعی است که تمایل مردم به سرمایه گذاری و به طور کل فعالیت­هایی که با ریسک همراه است کاهش یابد و درواقع مردم ریسک­گریز شوند.

البته عوامل دیگری مانند فقر، نظام اطلاعاتی و شرایط درآمدی جامعه نیز در ریسک­گریزی مردم ایران تاثیرگزار است.فقر دارای اثرات روانشناختی بر افراد فقیر است به گونه­ای که رفتارهای اقتصادی آن­ها را تحت تاثیر قرار می­دهد.به­طور مشخص می­توان گفت که فقر باعث ایجاد استرس و هیجانات منفی شده که بر ترجیحات زمانی و ریسک­گریزی فرد تاثیرگذار است.به این معنی که فرد را دارای بینش کوتاه­مدت و ریسک­گریز می­کند.

درخصوص نظام اطلاعاتی باید توجه شود که افراد پیش از انجام هرفعالیت اقتصادی نیازمند اطلاعات جامع و دقیق هستند.تفاوت ریسک با نااطمینانی دراین است که در ریسک احتمالات به شرط وجود اطلاعات، قابل اندازه­گیری است. در سال ۱۳۸۸ قانون دسترسی به اطلاعات در دولت دهم به تصویب رسید و ابلاغ شد اما نه در آن دولت و نه در دولت­ بعد ازآن به مرحله اجرا درنیامد تا ضعف عدم دسترسی به اطلاعاتی و همچنین عدم شفافیت اطلاعات مانع از محاسبه ریسک توسط مردم شود و ریسک­گریزی در بین آنان گسترش یابد. اما چنانکه به نظر می­رسد مهمترین دلیل ریسک­گریزی در ایران شرایط سنی و درآمدی مردم است.فریدمن (Friedman) و ساویج(Savage) در سال ۱۹۴۸ با نشر مقاله ای به نام(the utility of choices involving risk)   به این نتیجه رسیدند که در درآمد های پایین افراد اغلب ریسک­گریز هستند.نگاهی به آمار بانک جهانی نشان می­دهد که ایران از لحاظ تولید ناخالص ملی به روش برابری قدرت خرید  رتبه ۹۰ دنیا را به خود اختصاص داده است از طرفی بنابر اطلاعات بانک مرکزی میانگین ضریب جینی ایران در چندین سال گذشته حدودا ۴/۰ بوده است که گویای وضعیت نامناسب و نابرابر توزیع درآمد درایران است.بنابراین با توجه به درآمد ناخالص سرانه پایین و توزیع نابرابر درآمد، به نظر باید به مردم حق داد که ریسک­ گریز باشند.