مهران ابراهیمیان، کارشناس اقتصادی:  در بخش صنعت نه تنها تنوع‌سازی بی‌مورد داشته‌ایم بلکه تولید‌کنندگان بر حسب شرایط و نوع رانت (اعم از انرژی ارزان یا مواد اولیه ارزان) بدون توجه به کارایی و بهره‌وری به تکثیر تصاعدی خود پرداخته‌اند که این تکثیر تنها باعث سازماندهی بیشتر برای دریافت امتیازهای بیشتر شده و نقشی در توسعه و پیشرفت اقتصاد یا حضور در بازارهای جهانی نداشته‌ است.  به عبارت دیگر دولت به جای حمایت از تولید از جویندگان رانت و بازار انحصاری پشتیبانی می‌کند که در برخی بخش‌ها منجر به اتلاف سرمایه‌ها شده است. گفته می‌شود از 168 رشته صنعتی دنیا 130رشته را در ایران فعال کرده‌ایم در حالی که آلمان به عنوان یکی از مهم‌ترین کشورهای صنعتی جهان برای دهه‌ها تنها روی 26 رشته متمرکز بوده است اما عیب کار زمانی عیان‌تر می‌شود که فعالیت در این رشته‌ها بیشتر ظاهری بوده و مبتنی بر رانت‌های دریافتی و ارزانی برخی کالاهای اولیه است، به نحوی که فعالیت دربرخی حوزه‌ها بی‌آنکه بهره‌وری و کارایی در آن باشد، رشدی سرطانی داشته است. این دقیقاً یعنی انحراف در مسیر تولید، انحراف در مسیر تفکرتولید!

رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در این باره گفته است: باید برای اولین بار یک ارزیابی واقع‌بینانه از نقاط قوت‌ و ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای صنعت و تولید کشور ارائه دهیم. 

   81 خودروساز در مقابل 11 خودروساز ژاپنی! غلامحسین شافعی با اشاره به برخی آمار در رابطه با تعداد پروانه واحدهای صنعتی و تولیدی و تعداد پروانه‌های در حال ساخت و مقایسه آنها با دیگر کشورها گفت: برای نمونه اگر کشور خود را با چندین کشور دیگر در این شرایط محدودیت منابع، مقایسه کنیم می‌بینیم در صنعت خودرو ما ۴۹ پروانه خودرو و ۳۲ پروانه در دست ساخت داریم، در مجموع ۸۱ واحد تولید خودرو در کشورمان وجود دارد. تعداد واحدهای صنعت خودرو در آلمان ۱۲، امریکا ۲۹، فرانسه هشت، ژاپن ۱۱و کره پنج واحد است.  شافعی که در چهل‌ودومین نشست مشترک رئیس و اعضای کمیسیون صنایع و معادن، مجلس شورای اسلامی و شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی استان خراسان رضوی صحبت می‌کرده افزوده است: در صنعت سیمان ۷۳پروانه و ۹۲ پروانه در حال ساخت داریم که در مجموع ۱۶۵ واحد در حوزه سیمان وجود دارد. در صورتی که کره‌جنوبی با ۱۰واحد چند برابر تولید ما می‌کند. در تولید موتورسیکلت ۱۷۷پروانه و ۳۳ واحد در حال ساخت و در مجموع ۱۱۰ واحد داریم. جمع واحدهای موتورسیکلت در کشورهای اندونزی، تایوان، ترکیه، عربستان، پاکستان، ویتنام، تایلند، چین، مالزی، هند، بنگلادش، فیلیپین، ژاپن و کره‌جنوبی ۸۲ واحد است.  وی عنوان کرده است: تعداد واحدها در حوزه فرش هزارو ۲۱۵، تلویزیون رنگی ۳۶، یخچال فریزر ۵۳۰، ویفر و شکلات هزار و 520 در کشور است. اگر با چنین حرکتی ما در شرایط رونق تولید قرار گیریم، آیا همه اینها می‌توانند با ظرفیت اقتصادی کار کنند؟ قیمت تمام شده کالاهای ما می‌تواند در بازار رقابتی جوابگو باشد؟ امیدوارم این سؤال و نکات مورد توجه قرار گیرد، البته این تنها آمار ارائه شده نیست زیرا وضعیت تولید‌کنندگان بخاری و اجاق گاز ما نیز چند برابر ایتالیا به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده این نوع تجهیزات است ولی متأسفانه نبود یک استراتژی صحیح با قابلیت اجرایی همواره معضل اساسی سرمایه‌هایی بوده که در این مسیرها صرف شده است.  گفته می‌شود دلیل این موضوع معمولاً سودهایی است که برخلاف تصور نه از مسیر تولید و احداث کارخانه بلکه از مسیر دریافت تسهیلات ارزان‌قیمت (در زمان وفور درآمدهای نفتی) یا امکان استفاده از انرژی‌های ارزان یا مواد اولیه ارزان معدنی و... است.  شافعی در مراسم مذکور گفته است: ما به هر صورت با انتخاب دو راه مواجهیم؛ یا باید شیوه‌های گذشته را تداوم بخشیم که نتوانسته توسعه پایدار را نشان دهد یا باید راه دومی را انتخاب کنیم. راه دوم یعنی تغییر بنیادین برای یک شروع جدید که دشوار است؛ باید اول از تحلیل‌های مرسوم دست برداریم و برای اولین بار یک ارزیابی واقع‌بینانه از نقاط قوت‌ و ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای صنعت و تولید کشور ارائه دهیم. 

رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران با تأکید بر اینکه راه حل دوم یک تحول اساسی در اقتصاد کشور و شرط ضرورت برای بقای اقتصاد است، عنوان کرد: راه حل دوم حتماً می‌تواند ما را به امیدهای جدید برساند و به عنوان یک تحول اساسی آن را بپذیریم. تغییر برای ما یک انتخاب نیست بلکه شرط ضروری برای بقای اقتصاد کشور است. در این ارتباط اگر ما در شرایط غیرعادی در اقتصاد و صنعت هستیم، آیا با تصمیمات عادی می‌توانیم شرایط غیرعادی را تغییر بدهیم؟ شافعی با بیان اینکه نمایندگان مجلس باید روند اجرای برنامه‌ها را بررسی کنند، تصریح کرد: نمایندگان برنامه‌هایی را که وزرا در مجلس ارائه کردند پایش و چگونگی روند اجرای آنها را مرتب بررسی کنند و همه، خود را پاسخگو برای اجرای این برنامه‌ها قرار دهند. 

استراتژی‌هایی که به مرحله اجرا نمی‌رسد!سعید منصورافشار فعال اقتصادی درباره علت این موضوع به خبرنگار «جوان» گفته است: ما باید برای صنعت فکری جدی کنیم، البته منظور طراحی چند باره برنامه استراتژی صنعت که در هر دوره به مرحله اجرا نمی رسد، نیست. ما باید تصمیمات را دقیق بگیریم و در عمل به آنها سریع باشیم. وی می‌افزاید:به نظر من تا زمانی که تمرکز برنامه‌های تدوینی و فعالیت‌های تولیدی روی رانت‌های موجود یا بازارهای انحصاری باشد و تا زمانی که به شکل قبیله‌ای در حوزه تولید تصمیم بگیریم، نباید انتظار اصلاحات و رونق در تولید از سوی بخش خصوصی را داشت.  وی با اشاره به اینکه ادامه این روند را حتی برای فعالیت تولیدی وابسته به دولت مثبت نمی‌بیند، افزوده است: هم اکنون سهم ما از تجارت خارجی جهان کمتر از 25/0 درصد است در حالی که بدون توجه به منابع و تنها براساس جمعیت کشور باید سهمی حدود 2/1 درصد داشته باشیم، ضمن اینکه با توجه به مسائل و مشکلاتی مانند آب و محیط‌زیست و انرژی‌های فسیلی دیگر نمی‌توانیم روی درآمدهای نفتی، گازی و... تکیه کنیم. 

افشار خاطر نشان می‌کند: یک نگاه معروف هست که می‌گوید، سیاستمدار‌ها همیشه راه خودشان را می‌روند، بازرگان‌ها هم راه خودشان را می‌روند.  وی در ادامه تأکید کرده است: صرفه اقتصادی و توجیه اقتصادی پدیده‌ای علمی است، نه پدیده‌ای احساسی! من فکر می‌کنم ملی‌گرایی به تنهایی در تولید و به خصوص در درازمدت مفهوم خود را از دست می‌دهد و یکی از مشکلات ما این است که از 168 رشته صنعتی دنیا 130رشته را در ایران فعال داریم، در حالی که آلمان به عنوان یکی از مهم‌ترین کشورهای صنعتی جهان برای دهه‌ها تنها روی 26 رشته متمرکز است. این دقیقاً یعنی انحراف در مسیر تولید، انحراف در مسیر تفکر تولید.  افشار خاطر نشان می‌کند: قوانین دست‌وپا گیر و ناکارآمد به اسم حمایت از نیروی کار و وضعیت موجود باعث شده حتی استفاده از واژه قابل احترام تولید نیز سوءاستفاده شود، بنابراین از همین رو است که هسته‌های تولیدی به خصوص در صنایع بزرگ بیش از آنکه به منظور حل مشکلات تولید براساس علم اقتصاد خرد باشند و بر کاهش قیمت تمام شده از مسیر کارایی و بهره‌وری تأکید کنند، بر بازارهای انحصاری، تعرفه‌های سنگین واردات و کاهش قیمت مواد اولیه اصرار می‌کنند و بر اساس همین ویژگی‌هاست که معمولاً برخی صنایع به شکل موج و مد و به شکل تصاعدی رشد می‌کنند.

منبع: جوان