به گزارش اقتصادنامه در ادامه اولین لایو اینستاگرامی فرابورس که به بررسی «عملیات بازار باز و کارکردهای آن» اختصاص داشت و شب گذشته از صفحه فرابورس پخش شد، سه کارشناس فعال و مطرح بازار سرمایه مهمان برنامه بودند تا پرسش‌ها و ابهامات بازار را پیرامون این موضوع مطرح کنند.

عملیات بازار باز یک ابزار مهم و قابل دفاع

ابتدا مهدی سوری کارشناس بازار سرمایه گفت: اخیرا موضوع اوراق و نرخ بهره بین بانکی برای بازار سرمایه حساسیت‌زا شده و این حساسیت بیشتر از حد معقول است و فقط با اطلاع‌رسانی درست برطرف می‌شود.

او عنوان کرد: درباره موضوع عملیات بازار باز این موضوع را مدنظر داشته باشیم که هرچند کارکرد این عملیات بازارگردانی اوراق است اما یکی از کارکردهای مهم نیز تنظیم نرخ بهره بین بانکی است. اگر بانک مرکزی هدف‌گذاری برای نرخ بهره داشته باشد بسیار ابزار خوبی است و قابل دفاع است چراکه کاراترین ابزار برای تعیین نرخ بهره بین بانکی عملیات بازار باز است.

وی با اظهار نگرانی از عدم هدف‌گذاری نرخ بهره بانکی و سیاست‌های دولت در این رابطه تاکید کرد: وقتی فعال اقتصادی هیچ چشم‌اندازی از نرخ بهره نداشته باشد، نوسانات این نرخ ریسک پیش‌بینی‌ناپذیری را به اقتصاد تحمیل می‌کند.

فرابورس؛ سکوی امن معاملاتی

وی با تاکید بر اینکه بارها گفته شده فرابورس سکوی معاملاتی امن است، افزود: فرابورس قرار نیست مانع انتشار اوراق شود یا دولت را برای انتشار اوراق تشویق کند، در شرایط فعلی اگر انتقادی وجود دارد به انضباط مالی دولت است و ارتباطی به عملکرد فرابورس ندارد.

سوری به رابطه گنگ انتظارات تورمی و نرخ بهره اشاره کرد و گفت: درخواست ما از دولت این است که در زمان انتشار اوراق برای نرخ بهره هدف‌گذاری داشته باشد؛ چراکه عملیات بازار باز برای تعیین نرخ بهره است اما در شرایط امروز هیچ سیاست مشخصی برای این نرخ وجود ندارد.

سایز بازار بدهی و مقایسه آن با بازار سرمایه

در ادامه ندا بشیری سرپرست معاونت توسعه کسب‌وکار فرابورس درباره سایز بازار بدهی و میزان اثرگذاری این بازار بر کل بازار سرمایه گفت: کل مارکت بازار بدهی ۴۷۲ هزار میلیارد تومان است که از این رقم ۴۰۶ هزار میلیارد تومان معادل ۸۶ درصد در فرابورس است. همچنین ۳۴ هزار میلیارد تومان در بورس تهران، ۳۱ هزار میلیارد تومان در بورس انرژی و حدود یک هزار میلیارد تومان هم در بورس کالا است. وقتی ارزش کل بازار سرمایه را محاسبه می‌کنیم متوجه می‌شویم که کل سهم بازار بدهی از بازار سرمایه ۷ درصد است. ارقام را که بررسی می‌کنیم مشخص می‌شود که بازار در بررسی‌ها و سیگنال دهی‌های خود وزنی بیش از اندازه معقول را به بازار بدهی می‌دهد.

تاکید دولت به کاهش نرخ بهره بین بانکی

همایون دارابی در ادامه این لایو اینستاگرامی گفت: عملیات بازار باز کف و سقفی برای نرخ بهره بین بانکی ایجاد می‌کند که از ۱۴ تا ۲۲ درصد است. این دو نرخ تکمیل‌کننده نرخ بهره هستند اما در مصوبه ۱۰ فرمان کمیسیون اقتصادی دولت تاکید شده که سقف این نرخ به ۲۰ درصد کاهش یابد.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر این نرخ ۲۱ درصد و نگران‌کننده است، گفت: بر همین اساس تلاش می‌شود طی روزهای چهارشنبه که عملیات بازار باز است با تزریق منابع نرخ بهره کاهش یابد که نشان‌دهنده عزم بانک مرکزی برای تزریق منابع و پایین آوردن این نرخ است.

این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: البته در صورت‌های مالی شرکت‌ها نیز شاهد افزایش هزینه‌ها هستیم، تورم باعث افزایش هزینه‌ها می‌شود و باید نرخ بهره کاهش یابد تا بنگاه‌ها بتوانند خودشان را از طریق تسهیلات هماهنگ کنند. زمانی که نرخ بهره بالا باشد سود شرکت‌ها کم می‌شود که باعث نگرانی بازار سهام است، اما با تصمیم اخیر کمیسیون اقتصادی دولت برای کاهش نرخ بهره، این نگرانی کاهش یافته است.

دو پرسش مهم

مهدی دلبری کارشناس دیگر بازار سرمایه نیز در این لایو اینستاگرامی در خصوص عملیات بازار باز عنوان کرد: یک ابهامی که در بازار وجود دارد این است که کریدور نرخ سود و هماهنگی بین بانکی در زمینه عملیات بازار باز چگونه است؟ در این زمینه بهتر است گزارش این فرایند منتشر شود.

وی با اشاره به اصل اقتصادی جان مورفی گفت: این اصل مهم در اقتصاد می‌گوید نرخ بهره در بازار سهام اثرگذار و یک متغیر پیشرو است، بر همین اساس زمانی که نرخ بهره بالا می‌رود در بازار سهام اثر می‌گذارد.

دلبری این پرسش را خطاب به سرپرست معاونت توسعه کسب‌وکار فرابورس مطرح کرد و گفت: یک ابهامی که مطرح است این است که آیا نرخ بهره اوراق خزانه با نرخ بهره بازار باز و بین بانکی یکی است و آیا فرصت آربیتراژی در این جریان وجود دارد یا خیر؟

بشیری در پاسخ به این پرسش گفت: اگر اجازه بدهید تحلیل نرخ‌ها را یک‌بار در کریدور نرخ سود و یک‌بار در میانگین اسناد خزانه بگویم. در عملیات بازار بین بانکی دولت به طور سنتی تا اواخر اردیبهشت تامین مالی خاصی انجام نمی‌دهد و از تنخواه استفاده می‌کند به همین دلیل در این مدت فشاری بر بانک مرکزی و بانک‌های تجاری نیست.

امسال هم بانک مرکزی از تنخواه استفاده کرد، پس از آن فروش ارز انجام داد که خالص دارایی ارزی بانک مرکزی بالا رفت و نشان می‌دهد دولت ارز به بانک مرکزی فروخته اما عرضه به بیرون بلوک شد.

در حال حاضر هم خالص ارزی بانک مرکزی بالا مانده که نشان می‌دهد دسترسی برای فروش ارز وجود ندارد، بنابراین ریال هم چاپ و مازاد ذخایر ثبت شد.

خردادماه هم ماه خوبی به دلیل ذخایر پولی در بازار بود و نرخ از ۱۹.۵ به کانال ۱۸ تا ۱۸.۵ رسید. اما از اواخر شهریورماه فروش اوراق سنگین بود نرخ از ۱۸.۵ پرش نسبی روی ۲۱.۵ درصد داشت.

کریدور نرخ سود هم به همین شکل بود و به همین ترتیب حرکت می‌کرد.البته نرخ سیاستی هم شنیده شد که کمی نوسان و پرش داشت البته نرخ سیاستی شفاف اعلام نمی‌شود.

به جهت حرکتی امکان آربیتراژ در این روند وجود ندارد اما به جهت عدد امکان‌پذیر است.

دلبری پرسش دیگری هم مطرح کرد و افزود: پیش‌بینی شما از کریدور نرخ سود در سه‌ماهه آتی چیست؟

بشیری در این خصوص توضیح داد: کمیته‌ای بابت انتشار اوراق تشکیل شده که البته از ابتدا وجود داشت. انتشار اوراق معمولا در تبصره ۵ بند ب بودجه است. کمیته‌ای وجود دارد و در این کمیته نرخ را چکش‌کاری می‌کند. چون دولت هم باید مراقب هزینه‌های مالی‌اش باشد. اما در حال حاضر مشخص نیست که این کمیته در سه‌ماهه آینده چگونه قرار است تصمیم‌گیری کند.

البته خواسته مهم بازار این است که دولت نرخ سیاستی را به بازار سرمایه اعلام کند.