عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست، انگشت اتهام را به سمت نیروگاه‌های حرارتی نشانه گرفت و استفاده از سوخت مازوت با آلایندگی بالا را عامل شرایط قرمز کیفیت هوا در تهران و برخی دیگر از شهرهای کشور عنوان کرد. نماینده وزارت نفت اما در نشست کمسیون اصل نود مجلس در پاسخ به اظهارات عیسی کلانتری و همچنین عباس مقتدایی نماینده اصفان در اینباره گفت: «در نیروگاه‌ها یا باید گاز طبیعی و یا گاز مایع استفاده شود، ضمن اینکه در نیروگاه منتظر قائم گازوئیل به عنوان سوخت دوم در زمان افت فشار توزیع می‌شود؛ ما ۱۴ هزار خط انتقال داریم، ضمن اینکه در نیروگاه رجایی از طریق ناوگان دریافت می شود و در سازند نیز نفت کوره ترکیبی و ۵۰ درصد گاز طبیعی استفاده می‌شود، از سوی دیگر از ابتدای سال نیروگاه شازند ۹۵.۸۹ درصد از سوخت گاز بهره مند شده و عددی کمتر از ۵ درصد سوخت مازوت در قالب سوخت ترکیبی در آن استفاده می‌شود». همچنین او یادآور شد که «بیشترین مصرف مازوت معمولا در آذر، دی و بهمن ماه است».

به گزارش اقتصاد نامه به نقل از خبرگزاری خانه ملت، جولایی نماینده شرکت ملی گاز نیز اعلام کرد از ۹۳۰ میلیون مترمکعب گاز استخراج شده، ۸۳۰ میلیون متر مکعب گاز شیرین به خطوط تزریق شده که حدود ۶۱۵ میلیون مترمکعب از آن صرف مصرف خانگی و تجاری و بقیه در پتروشیمی و صنایع فولاد توزیع می‌شود. به گفته وی صادرات گاز به ترکیه، عراق، ارمنستان و نخجوان با دستور وزیر نفت میزان صادرات این بخش در زمستان به عراق از ۵۰ میلیون به حدود ۷ میلیون، به ترکیه از ۳۰ میلیون به ۲۰ میلیون و به ارمنستان و نخجوان هر کدام تا یک میلیون متر مکعب صادرات کاهش پیدا کرده است.

 آلودگی هوا اما همچنان به قوت خود باقی است و حالا کشور با قطعی برق نیز روبرو شده است. رجبی مشهدی معاون وزارت نیرو و سخنگوی صنعت برق به واحدهای غیر مجاز استحراج رمز ارز، همچنین قیمت ارزان برق در ایران و به عنوان عامل فشار بر شبکه تولید و توزیع برق اشاره می‌کند و بازار بحث بیت کوین و واحدهای مجاز و غیر مجاز داغ می‌شود. به گفته محسن طرز طلب، مدیر عامل شرکت مادر تخصصی تولید نیروی برق حرارتی حدود ۳۸۴۶ مگاوات به ظرفیت بخش نیروگاهی کشور طی سال ۹۹-۹۸ افزوده شده است. وزیر نفت هم پیش‌تر در گفتگو با ایرنا اعلام کرده بود برای تولید ۵۰۰۰ مگاوات برق در کشور از سوخت مازوت استفاده شده و حالا به اعتقاد عیسی کلانتری قطعی برق بهتر از سوزاندن مازوت در نیروگاه‌هاست.

بخش دوم: حذف یارانه انرژی و آزاد سازی قیمت‌ها

با توجه به چند لایه بودن معضل آلودگی هوا، این موضوع از زوایای مختلفی قابل بررسی است، به همین دلیل ظهور دیدگاه‌ و نظرات متفاوت در اینباره طبیعی به نظر می‌رسد، هرچند یافتن روایت راستین و خط اصلی داستان آلودگی هوا چندان دشوار نیست.

به گزارش اقتصاد‌نامه به نقل از دنیای اقتصاد، کشور از سال ۹۸ در تامین سوخت نیروگاه‌ها با مشکل مواجه بوده و به اجبار از سوخت مایع یا مازوت در نیروگاه‌های حرارتی استفاده می‌شد. ابوذر صالحی، مدیر کل روابط عمومی و بین الملل توانیر هم روز جمعه ۲۶ دی ماه در بیستمین نمایشگاه بین المللی صنعت برق و شانزدهمین نمایشگاه بین المللی صنعت آب تائید کرد که خاموشی‌های چند روز گذشته به دلیل کاهش تولید برق اتفاق افتاده است. پیش‌تر در تابستان امسال، محسن طرز طلب هم در گفتگو با دنیای اقتصاد گفته بود افزایش رشد ۴- ۳.۵ درصدی مصرف برق در کشور عمدتا مربوط به رشد مصرف برق صنایع و اضافه شدن یک میلیون مشترک برق بوده است. او همچنین برای حل چالش‌های پیش روی این صنعت، به اصلاح تدریجی تعرفه برق همزمان با افزایش ظرفیت تولید اشاره می‌کند.

اما چالش‌های پیش روی صنعت برق کشور چیست؟ فقدان زیرساخت‌های لازم، تجهیزات فرسوده و راندمان پایین نیروگاه‌ها، تعهدات مربوط به مبادلات تجاری برون مرزی و تبدیل شدن به هاب انرژی در منطقه؟ کارشناسان این حوزه اعتقاد دارند اقتصاد بزرگترین چالش صنعت برق ایران محسوب می‌شود. برآوردها حاکی از آن است که یارانه آشکار و پنهان در ایران مجموعا دو نیم برابر بودجه سالانه کشور و هزینه‌های دولت است. حدود یک سوم این مقدار مربوط به یارانه انرژی است که بالاترین رقم یارانه پنهان را به خود اختصاص می‌دهد. تعرفه برق صنعتی نیز سهم بزرگی از یارانه انرژی را شامل می‌شود که قاعدتا باید از محل گاز سوبسیددار تامین شود. علاوه بر تعرفه برق، بازار برق نیز با چالش‌هایی ساختاری مواجه است. در بازار آزاد کوچکترین نوسانات در میزان تولید یا مصرف، یا به عبارت دیگر توازن لحظه‌‌ای عرضه و تقاضا، کل سیستم برق کشور را دستخوش تغییر و خاموشی خواهد کرد. از این رو، به گفته کارشناسان این حوزه، جهت همخوانی درآمد و هزینه تولید برق در کشور، علاوه بر اصلاح تعرفه برق، تغییر مکانیسم بازار به سمت مدیریت شده نیز ضروری به نظر می‌رسد.

در پی این جریانات بحث درباره حذف یارانه انرژی بخش صنعت و شائبه حذف یارانه انرژی بخش خانگی بالا گرفته است. ایرنا در گزارش تازه خود می‌گوید صاحبان صنایع فولادی تنها در شرایطی که آزاد سازی قیمت‌ها صورت گیرد، با حذف یارانه انرژی موافق هستند چرا که حذف یارانه انرژی موجب افزایش هزینه‌های صنایع کارخانه‌ای خواهد شد. سجاد خلیلی کارشناس انرژی نیز، در تازه‌ترین گفتگوی خود با اقتصاد آنلاین به چالش‌های رابطه مالی شرکت ملی نفت و دولت اشاره کرده و توضیح می‌دهد عایدی شرکت ملی نفت از محل صادرات نفت و گاز چندین برابر فروش آن به صنایع سنگین داخلی است.

با این تفاسیر اگر مابه التفاوت حذف یارانه انرژی صرف امور توسعه، رفاه عمومی و زیرساخت‌ها شود، راهکاری مفید است اما عده‌ای از اقتصاددانان معتقدند حذف یارانه انرژی تنها در صورت اصلاح ساختارهای اقتصادی و سیاسی کشورها موثر بوده، و چنانچه تنها به منظور رفع کسری بودجه دولت‌ها اعمال شوند، خود به عامل تورم و نارضایتی عموم جامعه بدل خواهد شد. افزایش تعرفه برق ‌می‌تواند الگوی مصرف را بهبود بخشد اما آیا در نظام اقتصادی صنعت برق، صرفه‌جویی مصرف‌کننده در بخش خانگی و صنایع، سهم گاز طبیعی به عنوان سوخت نیروگاه‌ها را افزایش داده و به تبع کاهش میزان آلایندگی صنعت برق را به دنبال خواهد داشت؟