این پرسش برای بسیاری مطرح است که پول دیجیتال یا پول الکترونی که اولین نمونه عمده آن بیت کوین بود و هنوز هم عمده‌ترین نقد این بازار است چیست و چگونه کار می‌کند. در درجه اول باید گفت که استفاده از این پول هم مثل بسیاری از دستاوردهای پیچیده تکنولوژی امروزه بسیار ساده است. تلفن هوشمند دستگاه بسیار پیچیده فنی است، فقط دوربین آن از صدها قطعه ساخته شده و برای گرفتن هر عکس میلیون‌ها محاسبه انجام می‌دهد، اما کودکان هم به‌راحتی از آن استفاده می‌کنند. همین قاعده در مورد بیت کوین هم صادق است. برای استفاده از بیت کوین یا پول‌های دیجیتال دیگر هم لازم است یک App مخصوص بر روی گوشی هوشمند یا وسیله مشابه نصب شود، مبلغی پول بین‌المللی مانند دلار و یورو به‌حساب شرکت مدریت کننده آن اپ ریخته شود و سپس هنگامی که پول در حساب فرد نمایان شد می‌تواند از طریق آن اپ به خریدوفروش بیت کوین یا پرداخت هزینه‌هایی مثل هتل و رستوران اطلاعاتی که در مورد مبلغ و هدف پول به‌وسیله کاربر وارد شده، توسط اپ کدگذاری شده و به‌صورت یک QR ظاهر می‌شود که قابل انتقال از یک گوشی به گوشی دیگر است. بنابراین دانشی معادل دانش متعارف استفاده از گوشی هوشمند نیاز دارد. طی سال‌های اخیر اهمیت بیت کوین در استفاده آن به‌عنوان وسیله مبادله نبوده بلکه به‌عنوان یک ذخیره ارزش بوده است. قیمت یک بیت کوین که در جولای۲۰۱۰ معادل ۸ سنت بود در ماه‌های اخیر در حد ۱۶۰۰۰ دلار بوده است.

یعنی اگر فردی در آن سال یک دلار بیت کوین خریده و نگه داشته باشد امروزه ۲۰۰۰۰۰ دلار پول دارد. افرادی که چنین کرده‌اند به میلیونرهای بیت کوین معروف هستند. البته فعلاً صحبت از این است که این یک حباب قیمتی است و خواهد ترکید اما مثل هر حباب قیمتی معلوم نیست زمان ترکیدن آن چه موقع است. این پول در واقع برخلاف پول‌های جاری بر مبنای ریاضیات استوار است و یک پول ریاضی است. آن هم زمینه خاصی از ریاضیات که به finite field  مشهور است. پایه‌گذار آن هم ریاضی‌دان فرانسوی نیمه اول قرن نوزدهم به نام Evariste Galois بود به همین دلیل این رشته ریاضی به نام نظریه میدان گالوا هم مشهوراست. البته این فرد که در جوانی در دوئل ابلهانه‌ای کشته شد شب قبل از مرگ نظریه ریاضی خود را نوشت و به دوستش امانت سپرد. هرگز هم برای او باورکردنی نبود که نظریه او در قرن بیست و یکم چه نوع کاربردی خواه داشت.

علاوه بر آن مبانی نرم‌افزاری محاسبات بسیار پیشرفته است و در مراحل کار، محاسبات کمرشکنی باید انجام شود که خوشبختانه خریدار و فروشنده بیت کوین در آن درگیر نیستند.

چهار اصل پول‌های دیجیتال

پول‌های دیجیتال بر چهار اصل استوار هستند. اول مراوده و معامله بدون واسطه یا معامله بین همگنان Peer to peer به این معنی که نهاد یا واسطه و فردی بین دو طرف معامله قرار نگیرد. اصل دوم که به اصل اول مربوط است محرمانه بودن و خصوصی بودن معامله به نحوی که هیچ کس جز دو طرف معامله در مورد آن اطلاع نداشته باشد، شامل حکومت‌ها هکرها، کلاه‌بردارها و هر فرد غیرمرتبط دیگر. سوم عدم امکان تقلب شامل عدم امکان هزینه کردن یک واحد پول به‌دفعات توسط یک عامل، عدم امکان تغییر در معاملات هنگامی که نهایی و ثبت شد. این ویژگی که اطلاعات ثبت‌شده به‌هیچ‌وجه قابل حذف و تغییر نیست یک ویژگی کانونی این شیوه است. چهارم باز بودن معاملات به نحوی که به‌جز جنبه‌های شخصی و خصوصی مانند نام و مشخصات و شماره رمز خصوصی، همه اطلاعات دیگر در اختیار همگان قرار داشته باشد.

این هدف که این چهار ملاحظه عملی شود و یک سیستم غیرقابل نفوذ فراهم کند منجر به توسعه تکنولوژی خاصی شده که به تکنولوژی زنجیره. الواح مشهور شده استblockchain technology) ‌( همان‌گونه که می‌توان دریافت این تکنولوژی خارج از بحث مالی کاربردهای بسیار زیادی می‌تواند داشته باشد. برخی کشورها کاربردهای مختلفی را در نظر گرفته‌اند. مانند صدور کارت ملی و حفظ وقایع حیاتی افراد، به نحوی که قابل تغییر و مخدوش شدن نباشد و برای همیشه حفظ شود (مثلاً امکان تغییر تاریخ تولد منتفی باشد، ازدواج‌های سابق غیرقابل حذف ...). امروزه دزدی مشخصات فردی یک نگرانی عمومی است و از این طریق میلیاردها دلار هزینه به افرادی که مشخصاتشان دزدیده شده خسارت وارد شده. استفاده از این تکنولوژی امکان اینکه یک فرد از مشخصات فرد دیگری استفاده کند را منتفی می‌کند. صدور پاسپورت و منتفی شدن استفاده از پاسپورت دزدی شده یا تقلبی. ثبت و صدور سند مالکیت در کشورهایی که افراد ذی‌نفوذ سوابق گذشته ثبتی را به نفع خود تغییر می‌دهند، و مالکیت افراد صغیر، مسن و مفقودشده را به خود منتقل می‌کنند. ثبت قراردادها به نحوی که امکان دستکاری و مخدوش شدن آن‌ها منتفی باشد. تنظیم قراردادهای آتی هوشمند. به این معنی که شرایط پرداخت و انجام قرارداد بر مبنای شرایط و ضوابط از قبل تعیین‌شده، تنظیم و ثبت شود و وقتی آن شرایط انجام شد پرداخت خودبه‌خود صورت پذیرد و امکان استنکاف وجود نداشته باشد.

رأی‌دهی دیجیتال

استفاده از ویژگی مهر زمان این تکنولوژی برای ثبت قرار داده‌ها یا هر اطلاعت دیگری که ضرورت وجود آن در یک مقطع خاص لازم باشد. شبیه تأیید امضا که در کشور ما توسط دفاتر ثبت اسناد انجام می‌شود. مثلاً اخیراً فردی که جواهر گران‌قیمتی را خریداری کرد خرید و مدارک رمزنگاری‌شده آن را در زنجیره الواح ثبت کرد تا مشخص شود این دارایی از زمان خاصی در اختیار او بوده است. این اطلاعات در اختلاف‌های حقوقی و مالیاتی قابل استفاده است. برخی تحلیل گران نسبت به امکانات بالقوه این تکنولوژی بسیار امیدوار هستند.

تاریخچه پول دیجیتال 

این پول الکترونیکی ابتدا از سال ۲۰۰۹ به‌وسیله فرد یا افرادی ایجاد شد که نام ساتوشیی ناکاموتو Satoshi Nakamoto را بر خود نهادند. تا به امروز هم علیرغم تلاش بسیاری از روزنامه‌نگاران و صاحب‌نظران فضای مجازی هنوز مشخص نیست این فرد یا افراد چه کسانی هستند. از آنجا که ایجاد تکنولوژی زنجیره الواح نیازمند دانش بسیار تخصصی در ریاضیات، برنامه‌نویسی و امور بانکی بوده تصور بر این است که این سیستم توسط سه نفر ایجاد شده. ساتوشیی ابتدا مقاله‌ای در یکی از فوروم‌های اینترنتی رمزنگاری به نام metzdowd.com منتشر کرد تحت عنوان " بیت کوین: یک سیستم نقدی الکترونیک همگنان با هم گنان"، آدرس مقاله https://bitcoin.org/bitcoin.pdf از طریق همین فوروم و فوروم‌های مشابه و یک آدرس ای میل که در جایی در آلمان ثبت شده بود با سایر صاحب‌نظران در تماس بود و بر اساس مشاوره با آنان نیز سیستم را تا پایان سال ۲۰۱۰ تکمیل کرد. در سال ۲۰۱۱ نیز پیامی برای افرادی که با او در تماس بودند ارسال کرد که من دیگر به این زمینه علاقه‌ای ندارم و به کار دیگری مشغول می‌شوم. پس از آن هم دیگر از او خبری دریافت نشده و جستجو برای یافتن او هم به ثمر نرسیده است.

برخلاف نام شبیه ژاپنی، بر اساس ساعت‌هایی که او مکاتبات و پست‌های خود را می‌فرستاده بایستی ساکن مناطقی مانند آمریکای شمالی بوده باشد. او که خود پایه‌گذار این سیستم بود اولین بیت کوین‌ها را خلق، یا به زبان این زمینه، معدن کاری کرد. چون شروع‌کننده او بوده و اولین لوح از زنجریه الواح را ایجاد کرد همه از حساب او مطلع هستند که حدود یک میلیون بیت کوین به ارزش امروزی ۱۶ میلیارد دلار دارد. بسیاری افراد این پول را زیر نظر دارند نکته جالب اینکه هیچ نقل‌وانتقال و فروشی در آن رخ نداده است. یا این ساتوشی موسوم فرد وارسته‌ای است یا مرحوم شده و کدهای رمز عبور خصوصی خود را برای کسی باقی نگذاشته یا مطلب دیگری در کار است که کسی نمی‌داند. به هر حال ساتوشی ناکاموتو به چهره‌ای افسانه‌ای بدل شده است، و چون مرشدی پررمزوراز و عالی‌مقام برای متخصصین رمزنگاری، برنامه‌نویسی و سیستم‌های اینترنتی به حساب می‌آید. چنانکه گفته شد این سیستم بر مبنای زنجیره‌ای از لوح‌ها قرار دارد. هر لوح را مانند دفتر روزنامه حسابداری تصور کنید که حساب‌هایی در آن ثبت می‌شود. همراه با اطلاعات مختلفی در مورد دریافت‌کننده و پرداخت‌کننده پول و توضیح. در شبکه اینترنت کار بران خاصی هستند که اقدام به تأیید معاملات کرده و در لوح ثبت می‌کنند. پس از تکمیل شدن هر لوح مثلاً ثبت بیست معامله آن لوح را می‌بندند. برای این کار هم باید یک مسئله ریاضی سیستم خلق می‌شود و به آن کاربر تعلق می‌گیرد. هر کدام از این کاربران را یک گره یا node می‌خوانند و تعداد آن‌ها بسیار زیاد است و با توجه به‌سختی محاسبات باید از کامپیوترهای خاص و زمان محاسبه و مصرف برق زیاد استفاده کنند. در این فراگرد دو نوع محاسبه یا حل مسئله وجود دارد. یکی محاسبات مربوط به تأیید هر معامله. هر معامله در همه سیستم منتشر می‌شود بدون اینکه دو طرف معلوم باشند. گره‌های مختلف سعی می‌کنند بر اساس امضای الکترونیکی آن تراکنش و کد عمومی درخواست‌کننده تعیین کنند که آیا معامله صحیح است یا نه. هر کس زودتر این مسئله را حل کرد این معامله را در لوح خود قرار می‌دهد و جواب را در اختیار همگان قرار می‌دهد حال که جواب مسئله در اختیار همگان است تأیید صحت آن برای گره‌های دیگر هم مقدور است. یادآوری می‌شود سیستم بر مبنای ریاضیات خاص به نحوی تنظیم شده که فقط صحت یک معامله قابل تشخیص است یعنی اینکه بیت کوین مزبور واقعاً متعلق به فروشنده یا انتقال‌دهنده بوده و از حساب او کسر و به‌حساب دریافت‌کننده رفته باشد.

کار بران این گره‌ها ممکن است حق‌الزحمه‌ای دریافت کنند. مسئله دوم که باید حل شود بستن یک لوح است، که آن هم محاسبات کمرشکنی باید انجام شود هر گره که زودتر یک لوح را بست معاملات مزبور در آن لوح ثبت شده و بیت کوین پاداش که جدیداً توسط سیستم خلق می‌شود به آن گره تعلق می‌گیرد. بنابراین خلق پول به‌وسیله یک‌نهاد مرکزی مانند بانک مرکزی انجام نشده و توسط حل مسئله ریاضی توسط بسیاری گره‌ها و قاعده‌ای که ساتوشی در سیستم تعبیه کرده انجام می‌شود.

پس از بسته شدن این لوح، لوح مزبور بر بالای لوح‌های قبلی قرار گرفته و از شماره یگانه‌ای برخوردار می‌شود که با شماره لوح‌های قبلی پیوند دارد.

اگر کسی بخواهد لوح‌های قبلی را دست‌کاری کند شماره سر آن لوح تغییر می‌کند و شماره‌های سرلوح‌های بعدی نیز باید تغییر کند و کار بران مطلع شده و آن حرکت را متوقف و خنثی می‌کنند. این اطلاعات در اختیار همه قرار دارد و هرکس می‌تواند تمام الواح تاکنون را باربرداری کند به‌شرط این که حافظه کامپیوتری کافی در اختیار داشته باشد.

اگر علاقه‌مند باشید می‌توانید آدرس زیر را باز کنید و جریان معاملات را ملاحظه نمایید. سطوری که در پایین صفحه حرکت می‌کنند معاملات جدید هستند. با کلیک روی هر کدام (اعداد بسیار بزرگ آبی‌رنگ) می‌توانید جزییات تراکنش را ببینید. بخش بلایی صفحه لوح‌های جدید را نشان می‌دهد با کلیک بر روی شماره ردیف لوح می‌توانید محتوای لوح را مشاهده کنید.

 https://www.blockchain.com/explorer