در این زمینه با عضو هیئت‌مدیره منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج‌فارس به گفت‌وگو نشسته‌ایم. عبدالعظیم نجیبی فینی اعتقاد دارد که با توجه به زیرساخت‌‌های  موجود در منطقه ویژه خلیج‌فارس، این منطقه می‌تواند نقش بی‌بدیلی در توسعه صادرات غیرنفتی و جدا شدن اقتصاد کشور از نفت ایفا کند.

به گزارش اقتصادنامه، متن کامل این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

اهمیت تأمین زیرساخت‌ها را برای جذب سرمایه‌گذاری به‌خصوص در منطقه ویژه خلیج‌فارس چگونه ارزیابی می‌کنید؟

برای جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی، باید ابتدا زیرساخت‌‌های  اساسی را برای حضور آنها فراهم کرد تا سرمایه‌گذاران نیازی به‌صرف هزینه اضافی برای تأمین زیرساخت‌‌های  مورد نیاز خود از جمله آب، برق، گاز و راه‌‌های  دسترسی نداشته باشند. به همین دلیل، سرمایه‌گذاران همواره در مناطقی حضور می‌یابند که پتانسیل‌‌های  بیشتری داشته باشند. منطقه ویژه خلیج‌فارس، که از دهه هشتاد شروع به فعالیت کرده، به‌تدریج زیرساخت‌‌های  خود را برای حضور گسترده سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی مهیا کرده و به محل جذب سرمایه‌گذاری به‌خصوص در حوزه صنایع معدنی و فلزی تبدیل شده است.

مهم‌ترین زیرساخت‌ها و جذابیت‌ها برای حضور صنایع فلزی در منطقه ویژه خلیج‌فارس کدامند؟

زیرساخت‌ها و جذابیت‌‌های  منطقه ویژه خلیج‌فارس را از چند جنبه می‌توان بررسی کرد؛ یکی از نظر مسائل قانونی و دیگری از نظر محل استقرار و سایت این منطقه. نزدیکی به دریا نخستین و مهم‌ترین مزیت اساسی منطقه ویژه خلیج‌فارس به شمار می‌رود؛ زیرا تأمین آب، به‌عنوان یکی از نیاز‌های  ضروری صنایع انرژی‌بر، از طریق شیرینسازی آب دریا امکانپذیر است. نزدیکی به بزرگترین بندر کشور یعنی شهید رجایی، که حدود ۶۰ درصد از صادرات و واردات کشور از طریق آن انجام می‌شود، دیگر مزیت مهم منطقه ویژه است؛ زیرا این بندر می‌تواند به‌عنوان محلی برای صادرات محصولات فولادی در نظر گرفته شود. یکی دیگر از ویژگی‌های  مهم این منطقه، اتصال به راهآهن سراسری و نزدیکی به معادن بزرگ سنگآهن همچون گل‌گهر است که تامین‌کننده  مواد اولیه صنایع فولادی حاضر در منطقه ویژه خلیج‌فارس محسوب می‌شود. از نظر قانونی نیز، با توجه به اینکه منطقه ویژه خلیج‌فارس جزو مناطق ویژه تجاری به حساب می‌آید، از مزیت‌‌های ی  اختصاصی برخوردار است. معافیت‌‌های  قانونی به‌ویژه در حوزه صادرات و واردات و همچنین معافیت‌های  مالیاتی دهسال‌های  که برای استقرار صنایع بزرگ لحاظ شده‌اند مهم‌ترین مشوق‌‌های ی  هستند که منطقه ویژه خلیج‌فارس را متمایز می‌سازند و برای حضور و تشویق سرمایه‌گذاران صنایع معدنی و فلزی در این منطقه جذابیت به وجود می‌آورند. نکته مهم این است که در منطقه ویژه خلیج‌فارس، واردات ماشین‌آلات، تجهیزات و قطعات مورد نیاز برای احداث یک واحد تولیدی کاملاً از پرداخت عوارض و سود گمرکی معاف است. در نتیجه، سرمایه‌گذاری در این منطقه به‌خصوص نسبت به سرزمین اصلی، با توجه به هزینه پایین واردات ماشین‌آلات، کم‌هزینه‌تر انجام می‌شود.

با توجه به تغییر رویکرد اقتصادی کشور به سمت اقتصاد غیرنفتی، منطقه ویژه خلیج‌فارس چه نقش اساسی‌ای را می‌تواند در این خصوص ایفا کند؟

در سال ۱۳۸۹ که تحریم‌های  سازمان ملل بر کشور تحمیل شد، حدود ۵/۲ میلیارد دلار صادرات از طریق منطقه ویژه خلیج‌فارس صورت گرفت. از این میزان حدود ۲/۱ میلیارد دلار آن مربوط به صادرات محصولات شرکت‌‌های ی  بود که در منطقه ویژه خلیج‌فارس استقرار داشتند. اگر رقم یادشده در آن زمان را با صادرات غیرنفتی کل کشور مقایسه کنیم، مشخص می‌شود که منطقه ویژه خلیج‌فارس در آن مقطع زمانی سهم بسزایی در صادرات غیر نفتی کشور ایفا کرده بوده است. امکان استقرار صنایع کوچک و بزرگ بسیاری در منطقه ویژه خلیج‌فارس وجود دارد و در عین حال، شرکت‌‌های  مستقر در این منطقه، که عمدتاً رویکرد صادراتی دارند، طرح‌‌‌های ی  توسع‌های  در راستای افزایش تولید و تکمیل زنجیره تولید دارند. به این ترتیب، منطقه ویژه خلیج‌فارس این پتانسیل را دارد تا سهم خود را در توسعه اقتصاد غیرنفتی افزایش دهد. پیشبینی می‌شود که امسال حدود ۵/۳ تا ۴ میلیون تن فولاد در منطقه ویژه خلیج‌فارس تولید شود و بر اساس برنامهریزیها، قرار است این منطقه محل استقرار تولید ۱۰ میلیون تن فولاد باشد. وقتی که تولید فولاد در این مقیاس انجام شود، قطعاً بخش عمد‌های  از آن صادر خواهد شد که به توسعه صادرات غیرنفتی کشور و افزایش سهم صنایع معدنی در اقتصاد کمک زیادی خواهد کرد. ضمن اینکه استقرار صنایع بزرگ منجر به توسعه اشتغال، هم در استان هرمزگان و هم در کل کشور، خواهد شد. در شرایط سخت تحریمی، منطقه ویژه خلیج‌فارس رسالت خود را در خصوص افزایش صادرات و اشتغال به‌خوبی انجام داده است، اما باز هم می‌توان شاهد بهبود سرمایه‌گذاری و تولید در این منطقه بود. به همین دلیل، باید زیرساخت‌ها را متناسب با چشم‌انداز منطقه ویژه خلیج‌فارس توسعه داد تا میزان تولید و سرمایه‌گذاری نیز افزایش یابد.

چه زیرساخت‌‌های ی  در منطقه ویژه خلیج‌فارس باید ایجاد شوند که با فعالسازی آن‌ها بتوان رونق اقتصادی را دوچندان ساخت؟

مهم‌ترین اصل در رونق اقتصادی منطقه ویژه خلیج‌فارس توسعه زیرساخت‌هاست. یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌‌های  دارای اولویت در این منطقه، برق است. از سال گذشته مذاکراتی برای تولید 700 مگاوات برق در منطقه انجام شده است. باید توجه داشت که برای صنایع انرژی‌بر مانند فولاد و آلومینیوم، برق یکی از زیرساخت‌‌های  حیاتی تلقی می‌شود و اگر بتوانیم میزان برق مورد نیاز را تأمین و یا پست‌‌های  برق را در منطقه برقرار کنیم، زمینه اصلی برای تولیدات صنایع انرژی‌بر فراهم می‌شود. خوشبختانه از نظر تأمین گاز، با توجه به عبور خط لوله گاز به منطقه ویژه خلیج‌فارس، مشکلی وجود ندارد؛ ضمن اینکه تأمین آب نیز در حال حاضر امکان‌پذیر است. با این حال، برای توسعه این زیرساخت نیز در حال مذاکره برای انتقال پساب تصفیه‌خانه بندرعباس به منطقه ویژه خلیج‌فارس هستیم. این پروژه هم از نظر اقتصادی و هم از نظر زیست‌محیطی بسیار مهم است؛ زیرا از یک‌سو فاضلاب شهر بندرعباس وارد دریا و موجب آلودگی سواحل استان می‌شود و از سوی دیگر، باید توجه داشت که کشور ما آب‌وهوای خشک دارد و جزو کم آب‌ترین کشور‌های  جهان محسوب می‌شود و ازاین‌رو، کمبود منابع آبی با توجه به گسترش صنایع و شهرها قابل‌لمس است. به همین دلیل، صنایع باید تلاش کنند که از منابع جایگزین آب همچون پساب شهرها استفاده کنند؛ زیرا پساب یک منبع پایدار محسوب می‌شود و می‌توان با هدایت آن به سمت صنایع، به‌خوبی از این منبع استفاده کرد. منطقه ویژه خلیج‌فارس به دنبال آن است که از طریق تشکیل کنسرسیوم میان شرکت‌‌های  مستقر، انتقال پساب بندرعباس به منطقه صورت گیرد تا آب مورد نیاز این صنایع تأمین شود. در حال حاضر، تخمین زده می‌شود که ۸۰ هزار مترمکعب در روز پساب در تصفیه‌خانه بندرعباس وجود داشته باشد که با انتقال آن به منطقه ویژه خلیج‌فارس، بخش عمد‌های  از نیاز صنایع برطرف می‌شود.

تأثیر منطقه ویژه خلیج‌فارس را بر اقتصاد استان هرمزگان و معیشت مردم چگونه ارزیابی می‌کنید؟

مزایای استقرار صنایع بزرگ در منطقه ویژه و استان هرمزگان بر کسی پوشیده نیست. استقرار صنایع بزرگ در منطقه ویژه منجر به افزایش تولید شده است و هرچه میزان تولید بیشتر شود، اشتغال در کشور توسعه خواهد یافت. ضمن اینکه با افزایش تولید، قیمت‌ها در کشور متعادل خواهد شد. طبعاً اشتغال ناشی از توسعه صنایع، بسیار گسترده‌تر و پایدارتر از اشتغال در سایر حوزه‌هاست.